همبستگی کانونیکال توسعه بر نابرابری در ایران

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی ، پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

2 دکترای جامعه شناسی ، پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

اهداف: نسبت میان توسعه و نابرابری در ایران معاصر همواره از موضوعات مهم و چالش‌برانگیز بوده است که اذهان بسیاری از اندیشمندان جامعه ایران را به خود مشغول داشته است. در همین راستا، در مطالعة حاضر تلاش شده است با تکیه بر تحلیل همبستگی کانونیکال، ارتباط میان مجموعه متغیرهای سازنده سازه توسعة اقتصادی_اجتماعی و مجموعه متغیرهای سازنده سازه نابرابری اجتماعی در جامعة ایران مورد بررسی تجربی قرار گیرد. روش مطالعه: با توجّه به ماهیت موضوع و همچنین پرسش اصلی، پژوهش حاضر از حیث نوع مطالعه، تبیینی می باشد که از روش تطبیقی ِکمّی درون‌کشوری با واحد تحلیل "ایران/ سال" برای دورة زمانی 1368 تا 1398 استفاده شده است. یافته ها: مقدار ضریب همبستگی کانونیکال برای ریشه اصلی اول معادل 898/0 بوده است که مبین رابطه‌ای قوی بین ترکیبی از دو مجموعه متغیرهای نشانگر سازه‌های توسعة اقتصادی_اجتماعی  و نابرابری اجتماعی است. مجذور این همبستگی معادل با 806/0 بدست آمد که مبین آن بود که مجموعة متغیرهای سازنده توسعة اقتصادی _ اجتماعی توانسته‌اند حدود 81 درصد از تغییرات مجموعة متغیرهای سازنده نابرابری اجتماعی را پیش‌بینی و تبیین کنند. مقدار ضریب همبستگی کانونیکال تابع دوم نیز معادل 692/0 بدست آمد که با توجه به سطح معناداری آن مورد تفسیر قرار گرفت. نتیجه گیری:  نتایج همبستگی کانونیکال ریشه اول نشان داد که رابطه‌ای بسیار قوی (با ضریب همبستگی 90/0) میان ترکیبی خطی از دو مجموعه از متغیرهای سازنده توسعة اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی در ایران وجود داشته که از لحاظ آماری نیز کاملاً معنادار بوده است. نتیجه نهایی آن که، افزایش شاخص‌های توسعة اقتصادی-اجتماعی در دورة زمانی 1368 تا 1398 در ایران، احتمال عمیق‌تر شدن میزان نابرابری اجتماعی را بشدت افزایش داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Canonical correlation of development on inequality in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Taleban 1
  • Ehsan Asgari 2
1 Associate Professor of Sociology, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran
2 PhD in Sociology, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran,
چکیده [English]

Abstract
Objectives: The relationship between development and inequality in contemporary Iran has always been one of the most important and challenging issues that has occupied the minds of many thinkers in Iranian society. In this regard, in the present study, an attempt has been made to experimentally examine the relationship between the set of variables that make up the socioeconomic development construct and the set of variables that make up the construct of social inequality in Iranian society by relying on canonical correlation analysis. Methods: Considering the nature of the topic as well as the main question, the current research is an explanatory one that the in-country quantitative comparative method was used with the unit of analysis “Iran/year” for the period from 1368 to 1398. Results: The value of the canonical correlation coefficient for the first principal root was equal to 0.898, which indicated a strong relationship between the combination of two sets of variables indicating the constructs of socioeconomic development and social inequality. The square of this correlation was equal to 0.806, which showed that the set of variables that make up socioeconomic development have been able to predict and explain about 81% of the changes in the set of variables that make up social inequality. The value of the canonical correlation coefficient of the second function was also equal to 0.692, which was interpreted according to its significance level. Conclusion: The first root canonical correlation results showed that there was a very strong relationship (with a correlation coefficient of 0.90) between a linear combination of two sets of variables that make up socio-economic development and social inequality in Iran, which was statistically significant. The final result is that the increase in socio-economic development indicators between 1368 and 1398 in Iran has greatly increased the possibility of social inequality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic _ social development
  • social inequality
  • iran
  • canonical correlation analysis
 
استیگلیتز، جوزف و میر، جرالد (1382). پیشگامان اقتصاد توسعه، آینده در چشم انداز . ویراسته کاظم فرهادی . ترجمه ی غلامرضا آزاد. تهران: نشر نی.  چاپ اول.
اشرفی ، سکینه ، بهبودی ، داود و دژپسند، فرهاد (1397). بررسی رابطة غیرخطی نابرابری درآمدی و رشد اقتصادی : مطالعة موردی ایران . نظریه های کاربردی اقتصاد، سال پنجم (3) : 21-42.
باترا ، راوی (1369). بحران بزرگ 1990 . ترجمه ی محمدرضا رفعتی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه. چاپ اول .
باقری ، فروزان (1394). بررسی رابطة بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران. کنفرانس بین المللی مهندسی و علوم کاربردی. https://civilica.com/doc/483390/
تمیزی فر ، ریحانه ، ازکیا ، مصطفی و وثوقی ، منصور(1399). تحلیل جامعه شناختی توسعه و نابرابری در ایران. مطالعات جامعه شناختی، (56) : 315-338.
چلبی ، مسعود(1375). جامعه شناسی نظم : تشریح نظری نظم اجتماعی. تهران: نشر نی.
حقیقی ، ایمان (1385). فراز و نشیب ها در نظریات اقتصاد توسعه. راهبرد یاس ، سال دوم(5) : 87-114.
دواس ، دی.ای (1385). پیمایش در تحقیقات اجتماعی ، ترجمه ی هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی. چاپ هفتم.
رفیع پور ، فرامرز (1380). توسعه و تضاد (کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران) . تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ پنجم.
سازمان برنامه و بودجه کشور (1399). توزیع درآمد در ایران طی سالهای 1363 الی 1398. گردآوری گزارش به وسیلة شکوفه قصوری.
طالبان ، محمدرضا (1389) . جامعه شناسی سیاسی کلان. تهران : جامعه شناسان ، چاپ اول.
طالبان ، محمدرضا (1392) . دین پژوهی تجربی . تهران: معاونت پژوهشی پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی . چاپ اول.
عجم اوغلو ، دارون و رابینسون ، جیمز. ای(1393). چرا ملت ها شکست می خورند ؟  ریشه های قدرت ، ثروت و فقر . ترجمه ی محسن میردامادی، محمدحسین نعیمی پور و سیدعلیرضا بهشتی شیرازی ، تهران: انتشارات روزنه . چاپ اول.
کرلینجر ، فردریک نیکلز و پدهازور، الازارجی (1366). رگرسیون چند متغیری در پژوهش رفتاری ، ترجمه ی حسن سرایی ، تهران: مرکز دانشگاهی، جلد دوم، چاپ اول.
گرب ، ادوارد (1373). نابرابری اجتماعی : دیدگاه های نظریه پردازان کلاسیک و معاصر . ترجمه ی محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی زاد ، تهران: نشر معاصر ، چاپ اول.
لیست ، فردریک (1378). اقتصاد ملی _ اقتصاد جهانی . ترجمه ی عزیز کیاوند . تهران: دیار . چاپ اول.
مرکز آمار و اطلاعات کشور(1398-1368) . سال نامه های آماری کشور.
مهرگان ، نادر ، موسایی ، میثم و کیهانی حکمت ، رضا (1387). رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران. رفاه اجتماعی ، دوره 7 (28) : 57-77.
مؤمنی ، فرشاد (1396). عدالت اجتماعی ، آزادی و توسعه در ایران امروز . تهران: نشر و نگار ، چاپ اول.
 
 
 
Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. The American Economic Review. 45(1), 1-28.
Ram, R. (1997). Level of economic development and income inequality: evidence from the postwar developed world. Southern Economic Journal, 64(2): 576-583.
Ram. R. (1988). Economic development income inequality world development. Economic Development and Cultural Change Journal. The University of Chicago Press,16 (11): 22-48.