تحلیلی جامعه شناختی از میزان گرایش به معنویت مدرن (مورد مطالعه: شهر گرگان در سال 1399)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی مازندران

چکیده

این مقاله به دنبال سنجش میزان گرایش به معنویت مدرن در افراد بالای هیجده سال در شهر گرگان و شناسایی عوامل اجتماعی و تعیین میزان تأثیر آنها بر این متغیر بوده است. این پیمایش با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه بندی‌شده (متناسب با جمعیت ساکن در مناطق مختلف شهر) و با پرسشنامه محقق‌ساخته (دارای آلفای کرونباخ به میزان 75/.) و با استفاده از تکنیک‌های آماری متناسب، نشان داد که 5/55 درصد از افراد جامعه مورد بررسی، با نمره‌‌ی بیش از متوسط (12/3 از 5) به معنویت ‌مدرن گرایش دارند. دو متغیر «سن» (با ضریب رگرسیون تفکیکی استاندارد شده به میزان 28/.-) و «اهمیت دینداری در زندگی روزمره» (با ضریب رگرسیون تفکیکی استاندارد شده به میزان 24/.-)  به شکل مستقیم و به صورتی معنادار در گرایش به معنویت‌مدرن افراد جامعه مورد مطالعه تاثیر داشته و توانایی تبیین 16درصد واریانس آن را دارا هستند. همچنین دو متغیر «اهمیت دینداری نزد والدین» و «طبقه‌‌ی اجتماعی» به شکل غیرمستقیم (به ترتیب با ضرایب رگرسیونی تفکیکی استاندارد شده برابر 11/.- و 031/.) بر گرایش مذکور مؤثرند. از یافته‌ها می‌توان استنباط نمود که احتمالا نظریه‌‌ی دین‌زدا بودن معنویت مدرن،  از نظریه‌‌ی تغییر شکل و سازگاری دینداری صحیح‌تر است .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Analysis of the Acceptance of Modern Spirituality: A Case Study on Gorgan City in 2020

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Mohammadi Parsa 1
  • Heidar Janalizadeh Choobbasti 2
  • Nader Razeghi 2
1 Ph.D. Student of Sociology at University of Mazandaran
2 Associate Professor of Sociology University of Mazandaran
چکیده [English]

This research has been prepared to measure the tendency towards modern spirituality in people over eighteen years old in Gorgan (city in the north of Iran) and to identify social factors and determine their impacts. In this survey, stratified random sampling (appropriate to the population living in different parts of the city) and a researcher-made questionnaire (with Cronbach's alpha of 0.75) were used. By using appropriate statistical techniques, the findings showed that 55.5% of the population with a score above average (3.12 out of 5) had a tendency to modern spirituality. The two variables "age" (with a Standardized partial correlation coefficient -0.28) and "the importance of religiosity in everyday life" (with a Standardized partial coefficient -0.24) directly and significantly have affected on the modern spirituality. And explain 16% of its variance. Also, the two variables " The importance of religiosity for parents" and "social class" indirectly (with Standardized partial coefficient -0.11 and 0.031) have affected on this trend. It can also be inferred from all the findings that the hypothesis "Modern spirituality as destroyer of the religiosity" is probably more correct than the hypothesis of the transformation and compatibility of religiosity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernism
  • modern spirituality
  • Gorgan
  • multiple regression
  • path analysis
امیری، س.، و اصغرپور ماسوله، ا. (1395). ظهور دینداری گزینشی در میان دختران جوان شهر مشهد: ارائه‌ی یک نظریه‌ی زمینه ای. مجلهی علوم اجتماعی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 1-22.
بستان، ح. (1394). فراتحلیل تحقیقات عرفی‌شدن در ایران بر پایه‌ی شاخص‌های برگرفته از متون دینی. اسلام و مطالعات اجتماعی، 53-90.
بیتس، د.، و پلاگ، ف. (1390). انسان‌شناسی فرهنگی. (م. ثلاثی، مترجم) تهران: علمی.
ترکمان دهنوی، ز. (1389). بررسی جامعه شناختی ابعاد متحول دینداری جوانان دانشجو در جامعه‌ی کنونی ایران. پایان نامهی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشکدهی مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی(واحد تهران شمال).
توسلی ، غ.، و مرشدی، ا. (1385). بررسی سطح دینداری و گرایشهای دینی دانشجویان . مجلهی جامعه شناسی ایران، 96-118.
چکیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395-استان گلستان. گرگان: معاونت آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه استان گلستان.
حاجیانی، ا. (1388). نسبت هویت ملی و هویت قومی در میان اقوام ایرانی. مجلهی جامعه شناسی ایران، 143-164.
حسن پور، آ.، و معمار، ث. (1394). مطالعه‌ی وضعیت دینورزی جوانان با تأکید بر دینداری خودمرجع (ارائه‌ی یک نظریه‌ی زمینه ای). فصلنامهی تحقیقات فرهنگی ایران، 99-131.
حیدری، ح.، روحانی رصاف، ج.، و کاردوست فینی، خ. (1396). دیانت و مدرنیت ( رویکرد نظریه پردازان اجتماعی در باب رویارویی و دگرگونی دین با مدرنیته نخست و پسین. قبسات، 37-67.
زندوانیان، ا.، طیبی، ر.، و رسولی، ر. (1394). نظریه‌ی رشد ایمانی فاولر به عنوان چارچوبی برای تربیت دینی. ادیان و عرفان، 67-79.
طالبان، م. (1388). چارچوبی مفهومی برای پیمایش دینداری در ایران. اسلام و علوم اجتماعی، 7-48.
فورشت، ا.، و رپستاد، پ. (1394). درآمدی بر جامعه‌شناسی دین، چشم اندازهای کلاسیک و معاصر. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
کسل، ف. (1383). چکیده آثار آنتونی گیدنز. (ح. چاوشیان، مترجم) تهران: انتشارات ققنوس.
گنجی، م.، و هلالی ستوده، م. (1390). رابطه‌ی گونه های دینداری و سرمایه‌ی اجتماعی (رویکردی نظری و تجربی در بین مردم شهرستان کاشان). جامعه شناسی کاربردی، 95-120.
لژه، د.، ویلم، ژ.، و برشون، پ. (1395). دین در جوامع مدرن (مقالاتی در جامعه شناسی دین). (ع. خدامی، مترجم) تهران: نشر نی.
محدثی، ح. (1391). رشد میدانهای مستقل. مهرنامه، 244-245.
ناصری، م.، کاوه، ف.، و ربانی، ع. (1394). مطالعه‌ی چگونگی نگرش دانشجویان به دین. مدلی بر اساس نظریه‌‌ی زمینه‌ای (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان). فصلنامهی تحقیقات فرهنگی ایران، 99-131.
نیکخواه، ه.، ظهیری نیا، م.، بهروزیان، ب.، و فلاحی، ا. (1397). مطالعه‌ی جامعه شناختی ارزشهای بین نسلی (مطالعه‌ی موردی: ساکنان شهرستان رودبار جنوب بر اساس نظریه‌ی زمینه ای). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 298-320.
وست، و. (1383). روان درمانی و معنویت. (ش. شهیدی، و س. شیرافکن، مترجم) تهران: رشد.
 
 
 
Ecklund، E.، & Park، J. Z. (2009). Conflict Between Religion and Science Among Academic Scientists? Journal for the Scientific Study of Religion، 276-292.
Gecewicz، C. (2018، OCTOBER 1). New Age’ beliefs common among both religious and nonreligious Americans. Retrieved from Pew Research Center: https://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/10/01/new-age-beliefs-common-among-both-religious-and-nonreligious-americans/
Giddens، A. (1991). Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. (H. Chavoshian، Trans.) Stanford: Stanford University Press.
Hahn, G. J. and Meeker, W.Q. (1991). Statistical Intervals. John Wiley & Sons. New York
Lipka، M.، & Gecewicz، C. (2017، September 6). More Americans now say they’re spiritual but not religious. Retrieved from www.pewresearch.org: https://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/09/06/more-americans-now-say-theyre-spiritual-but-not-religious/
Mayrl، D.، & Uecker، J. E. (2011). Higher Education and Religious Liberalization among Young Adults. Social Forces، 181-208.
Nelson، J. M. (2009). Psychology، Religion، and Spirituality. New York: Springer.
Pew. (2018). Being Christian in Western Europe. Pew Research Center.
Rizzuto، A.–M. (2005). Psychoanalytic considerations about spiritually oriented psychotherapy. Washington، DC: American Psychological Association.
Sahgal، N.، Cooperman، A.، & Schiller، A. (2018، May 29). Being Christian in Western Europe. Retrieved from Pew Research Center: https://www.pewforum.org/2018/05/29/being-christian-in-western-europe