جبر چند ساحتی و بازماندگی انتخابی؛ مطالعه کیفی فرآیند بازماندگی از تحصیل کودکان افغانستانی ساکن در شهر مشهد

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

2 عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی

3 عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی

چکیده

با توجه به جذب قانونی یا غیرقانونی کودکان مهاجر افغانستانی در سیستم آموزش کشور، همچنان بازماندگی از تحصیل در این کودکان مشاهده می‌شود. ازاین‌رو هدف تحقیق حاضر، شناسایی و تحلیل چالش‌های کودکان مهاجر افغانستانی بازمانده از تحصیل ساکن در شهر مشهد، در قالب پژوهش کیفی بود. روش روایت‌پژوهی برای دستیابی به روایت زندگی کودکان بازمانده از تحصیل به‌کار برده شد. جامعۀ آماری پژوهش، کودکان مهاجر افغانستانی بازمانده از تحصیل ساکن در مشهد بودند. نمونۀ آماری، مصاحبه با 20 کودک بود که اشباع نظری داده‌ها برای محقق حاصل شد. سپس روایت هرکدام از کودکان استخراج شد و براساس پی‌رنگ‌های مشترک، روایت‌ها و فرایندهای آنان مشخص شد. در راستای شناسایی چالش‌های کودکان مهاجر افغانستانی بازمانده از تحصیل، یافته‌های پژوهش نشان داد که فرهنگ سنتی و مذهبی چه در پذیرش نقش مذهبی از سوی کودک و چه به‌صورت اجباری از سمت خانواده، سبب بازماندگی از تحصیل کودک می‌شود. اضطراب کودک ناشی از تجربۀ جنگ، عامل دومی ‌است که بر فرایند بازماندگی وی از تحصیل تأثیرگذار است. زدن برچسب بزه‌کار به کودک از سوی مسؤولان مدرسه باعث افتخار کودکی می‌شود که بزهکاری را نشانۀ مردانگی می‌داند. این امر ناشی از خرده‌فرهنگی است که درون آن رشد یافته است و موجبات بازماندگی وی از تحصیل را فراهم کرده‌است. به‌دلیل خارج شدن پدر از چرخۀ سرپرستی خانوار به‌علت اعتیاد و ازکارافتادگی، فرزندان در حال تحصیل یا به‌خاطر اجبار یا فداکاری، تحصیل را رها می‌کنند و وارد بازار کار می‌شوند. در بین نزدیکان و اقوام کودک، وجود الگوهای ناموفق تحصیلی در ایران و الگو‌های موفق غیرتحصیلی مهاجرت‌کننده به کشورهای اروپایی سبب می‌شود تا خانوادۀ کودک تحصیل کردن وی را بی‌فایده قلمداد کند، انگیزۀ تحصیلی کودک از بین برود، میل به مهاجرت در او تقویت شود و درنهایت کودک تحصیل را رها کند. کودکی که در افغانستان تحصیل‌کرده‌است و در نیمه‌های سال تحصیلی به سبب وجود ناامنی در افغانستان به ایران مهاجرت کرده‌است، به علت نبود تطابق تحصیلی بین ایران و افغانستان، در آزمون ورودی مدارس ایران پذیرفته نمی‌شود و به پایه‌های پایین‌تر تحصیلی تنزّل پیدا می‌کند. به این ترتیب، انگیزه کودک برای تحصیل کردن از بین می‌رود و موجب توقّف تحصیلی او می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Multidimensional Determinism and Selective Dropout; A Qualitative Study of Educational Survival Process of Afghan Children Living in Mashhad

نویسندگان [English]

  • Najme Behnam 1
  • Fateme Sadrnabavi 2
  • Majid Fouladiyan 3
1 Master of Islamic Azad University, Mashhad Branch
2 Islamic Azad University
3 Faculty member of Ferdowsi University, Department of Social Sciences
چکیده [English]

Due to the legal or illegal recruitment of Afghan immigrant children in the country's educational system, there is still a dropout rate in these children. Therefore, the purpose of this study is to identify and analyze the challenges of the Afghan immigrant children who have dropped out of school in Mashhad, in the form of a qualitative research. A narrative research method has been used to obtain the narrative of the lives of school dropouts. The statistical population of the study included Afghan immigrant children who had dropped out of school and lived in Mashhad. Data was collected through interviews with 20 children until reaching theoretical data saturation. Then, the narratives of each of the children were extracted and their narratives and processes were identified based on common patterns. To identify the challenges of the Afghan immigrant children out of school, the research findings showed that 1- Traditional and religious culture, whether in the acceptance of the religious role by the child or compulsorily by the family, causes the child to miss school; 2- The child's anxiety caused by the experience of war is the second factor that affects the process of her dropping out of school; 3- Labeling a child a delinquent by school officials makes a child proud, who considers delinquency a sign of masculinity. This is due to the subculture in which he grew up and caused him to drop out of school; 4. Due to the departure of the father from the cycle of head of the household due to addiction and disability, the children are studying or due to coercion or sacrifice, leave school and enter the labor market; 5. Among the child's relatives, the existence of unsuccessful educational patterns in Iran and successful non-educational patterns of immigrants migrating to European countries cause the child's family to consider his education useless. The child's educational motivation is lost, her desire to migrate is strengthened, and eventually the child leaves school; 6- A child who studied in Afghanistan and immigrated to Iran in the middle of the school year due to insecurity in Afghanistan is not accepted in the entrance exam of Iranian schools and degrades to lower levels of education because of the lack of educational compatibility between Iran and Afghanistan. In this way, the child's motivation to study is lost and causes him to stop studying.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Immigrant children
  • School dropouts
  • Afghani
  • Narrative research
  • Mashhad

مراجع

جمشیدی‌ها، غلاامرضا و علی بابایی، یحیی. (1381). «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجران افغانستانی با تأکید بر ساکنان شهرک گلشهر مشهد». فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 20، 90-71.
روحانی، علی، احمدی، حبیب، ایمان، محمد تقی، گلی، علی. (1394). «بررسی عواطف اجتماعی منفی ایرانیان نسبت به پناهندگان افغانستانی (مطالعة موردی: شهروندان شیرازی)». فصلنامة توسعة اجتماعی، سال دهم، شمارة 1، 96-67.
سعیدی، سعیده (1396). «پژوهشی قوم­نگارانه دربارة پدیدة ازدواج زودهنگام در میان مهاجران افغان (قومیت هزاره) در هامبورگ (آلمان) و تهران (ایران)». مجلة تحقیقات مردم‌شناسی ایران، سال هفتم، شمارة 1، 93-73.
شعبانی­ورکی، بختیار. (1386). «رئالیسم استعلایی و ثنویت کاذب در پژوهش تربیتی». فصلنامة نوآوری‌های آموزشی، شمارة 65، 75-20.
صادقی فسایی، سهیلا، نظری، حامد. (1395). «بچه افغانی: شکل‌گیری تصور از خود و دیگری در تجربه زندگی روزمره نوجوانان افغان». فصلنامة مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، سال پنجم، شمارة 3، 456-437.
صفری هاشم‌آبادی، روح­الله. (1391). «تاریخ شفاهی مهاجران افغانستانی در اصفهان (براساس کارکرد آموزشی)». پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
طلوعی، وحید، خالق­پناه، کمال. (1387). «روایت­شناسی و تحلیل روایت». خوانش. شمارة 9، 51-45.
عادلخواه، فریبا. (1390). «مهاجران افغان: یک مشکل جدید، یک حضور طولانی­مدت». گفت­وگو، شمارة 50، 151-133.
فلیک، اووه. (1390). مقدمه‌ای بر تحقیقات کیفی. (ترجمه­ی هادی جلیلی). تهران: نشر نی.
قاسم‌زاده، فاطمه. (خرداد 1396). «رئیس هیأت‌ مدیرة شبکه یاری کودکان کار و خیابان: در ٣٠‌ سال حضور مهاجران در ایران، فرازونشیب‌های زیادی برای آموزش داشتیم». روزنامة شهروند.
کرایب، یان. (1381). نظریة اجتماعی مدرن، از پارسونز تا هابرماس. (ترجمه­ی عباس مخمر). تهران: نشر آگه.
گیدنز، آنتونی. (1389). جامعه‌شناسی. (ترجمه­ی حسن چاوشیان). تهران: نشر نی.
مرکز آمار ایران. (1395). گزیده‌ای از نتایج سرشماری عمومی‌نفوس و مسکن. تهران: مرکز اسناد و نشر اسناد.
مشونیس، جان. (1395). مسائل اجتماعی. (ترجمه­ی هوشنگ نایبی). تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات باهمکاری شورای اجتماعی کشور.
میرزا محمدی، محمد حسن و صحبت­لو، علی. (1388). «بررسی مبانی فلسفی برنامه‌های درسی میان‌رشته‌ای در آموزش عالی "دیدگاه اشکال دانش" در نزد فیلسوفان تحلیلی». فصلنامة مطالعات میان رشته­ای در علوم انسانی، سال اول، شمارة 2، 151-127.
نصر اصفهانی، آرش، حسینی، حسن. (1395). «تأثیر سیاست‌های آموزشی بر مهاجران افغانستانی در ایران (مطالعة موردی: تهران)». فصلنامة راهبرد اجتماعی-فرهنگی، سال پنجم، شمارة 20، 83-55.
نوذری، حسینعلی. (1384). نظریه‌های انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی. تهران: انتشارات آگاه.
وثوقی، فاطمه، محسنی، محمدرضا. (1395). «بررسی نگرش شهروندان مشهدی نسبت به مهاجران خارجی مقیم مشهد». فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال سی و یکم، شماره 2، 18-4.
وزارت آموزش و پرورش. (1396). «برای ثبت‌نام افغان‌ها در مدارس مشکلی وجود ندارد». برگرفته در 3 تیر از
https://www.medu.ir/fa/news/item/4567179.
یزدان­پناه درو، کیومرث. (1394). «بررسی ازدواج زنان پناهندة افغان با دختران ایرانی و آثار و پیامدهای اجتماعی کشور براساس جغرافیای جرم و معضلات اجتماعی». مجلة زن در هنر فرهنگ، سال هفتم، شمارة 3، 358-343.
یحیایی، سبحان و کیا، مرضیه. (1387). «بررسی طرح‌های هویت فرهنگی و هویت ملی ملت‌های ایران و افغانستان با تأکید بر نگرش مهاجران افغانستانی به ایرانیان». فصلنامة مطالعات ملی، 10(1)، 135-156.
 
 
 
Broberg, A. G., Dyregrov, A., & Lilled, L. (2005). The Göteborg discotheque fire: Posttraumatic stress, and school adjustment as reported by the primary victims 18 months later. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46(12), 1279-1286.‏
Camacho, A. Z. (1999). Family, child labour and migration: Child domestic workers in metro Manila. Childhood, 6(1), 57-73.
Cardoso, A. R., Verner, D. (2007). School drop-out and push-out factors in Brazil: The role of early parenthood, child labor, and poverty. Policy Research Working Paper; No 4178. Washington, DC: World Bank.
Chaudry, A., & Fortuny, K. (2010). Children of immigrants: Economic well-being (Vol. 4). Washington, DC: Urban Institute
Coleman, J. S., & Farraro, T. J. (1992). Rational choice theory: Advocacy and critique (Key issues in sociological theory). London: SAGE ‏Publications.
Gunnarsson, V., Orazem, P. F., & Sánchez, M. A. (2006). Child labor and school achievement in Latin America. The World Bank Economic Review, 20(1), 31–54. 
Hallinan, M. T., & Williams, R. A. (1989). Interracial friendship choices in secondary schools. American Sociological Review, 54(1), 67-78.
Hermans, H. J. M., & Hermans-Jansen, E. (1995). Self-narratives: The construction of meaning in psychotherapy. New York, London: The Guilford Press.
Hernandez, D. J., Macartney, S., & Blanchard, V. L. (2010). Children of immigrants: Family and socioeconomic indicators for affluent countries. Child Indicators Research, 3(4), 413-437.‏
Kozol, J. (1991). Savage inequalities: Children in America’s schools. New York, NY: Crown.
Luthar, S. S. (1999). Poverty and children's adjustment (Vol. 41). Thousand Oaks, CA: Sage.
Marzolph, U. (2014). From Mecca to Mashhad: The narrative of an illustrated Shi ‘i pilgrimage scroll from the Qajar period. Muqarnas, 31, 207-242.
McGinn, N. (1992). Forward. In Why do children repeat grades? A study of rural primary schools in Honduras. BRIDGES Research Report Series, 13,3-34.
Oneill, L. D., Wallstedt, B., Eika, B., & Hartvigsen, J. (2011). Factors associated with dropout in medicaleducation: A literature review. Medical Education, 45(4),440-454.
Oppedal, B., & Jensen, L., & Brobakke Seglem og, K. (2009). Avhengig og Selvstendig. Enslige mindreårige flyktningers stemmer i tall og tale.Norway: Nasjonalt folkehelseinstitutt.
Psacharopoulos, G. (1997). Child labor versus educational attainment: Some evidence from Latin America. Journal of Population Economics, 10 (4), 377–386.
Stockard, J. (1999). Gender socialization. In J. Saltzman Chafetz (Ed.), Handbook of the sociology of gender (pp. 215-246). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
The UN Refugee Agency. (2020). Retrieved from https://www.unhcr.org/ir/wp-content/uploads/sites/77/2020/05/UNHCR-Monthly-Factsheet-IRAN_Jan-Mar-2020-Farsi.pdf. Accessed November 7, 2020.
Thornburgh, N. (2006). Dropout nation.‏ Time, 167, 30–40. Retrieved from http://www.csun.edu/~Bashforth/406_PDF/406_Essay3/06Apr09DropOutNation_TimeSpecialReport.pdf. Accessed May 27, 2020.
Tober, D. (2007). My body is broken like my country: Identity, nation, and repatriation among Afghan refugees in Iran. Iranian Studies, 40(2), 263-285.
UNESCO Institute for Statistics. (2019). New methodology shows that 258 million children, adolescents and youth are out of school. UNESCO Institute for Statistics. Retrieved from http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/new-methodology-shows-258-million-children-adolescents-and-youth-are-out-school.pdf. Accessed February 19, 2020.
Zanganeh Shahraki, S., Fouladiyanb, M., & Toosifar, J. (2020). Child labor processes in the city of Mashhad: A narrative study. Children and Youth Services Review, 119, 105474. 
 
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 9، شماره 20
اسفند 1401
صفحه 7-29

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار