مطالعه جامعه‌شناختی سمن‌های مریوان: از مطالبه‌گری و روشنگری تا سیاست هویت

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

اهداف: سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) به مثابه پدیده‌های نوظهور در واکنش به ناکارآمدی بخش خصوصی و دولتی و در پاسخ به ملزومات گفتمان توسعه در نیمه دوم قرن بیستم گسترش یافته و امروزه به عنوان یکی از مهمترین بازیگران جامعه مدنی نقش انکارناپذیری در توسعه مشارکتی و  دموکراسی ایفا می‌کنند. در این چارچوب مقاله حاضر به مطالعه سازمان‌های مردم نهاد شهر مریوان از خلال بیانیه‌هایی می‌پردازد که این نهادها در طول یک دهه اخیر منتشر کرده‌اند. بیان نظری موضوع با بررسی ادبیات موجود و با استناد به نظریه‌های جامعه مدنی، سرمایه اجتماعی و نظریه جنبش‌های اجتماعی جدید صورت‌بندی شده است. روش: این مطالعه به شیوه اسنادی و با کاربرد تکنیک تحلیل محتوا به اجرا درآمده است. واحد تحلیل بیانیه‌هایی است که تعدادی از سمن-های مریوان در فاصله 1391 تا 1400 منتشر کرده‌اند. یافته‌ها: بر طبق یافته‌ها عمده بیانیه‌ها به صورت جمعی و مشترک منتشر شده و سمن‌های محیط زیستی، علمی، اجتماعی و فرهنگی بیشترین مشارکت را در آن داشته‌اند. «محیط زیست»، «زنان» و «جامعه مدنی» موضوعاتی است که بیشترین اهمیت و اولویت را برای سمن‌ها دارد. لحن بیانیه‌ها بیانگر موضع مطالبه‌گرانه (انتقادی) از نهادهای حکومتی و ایفای نقش روشنگرانه نسبت به جامعه است. سیاست هویت و به عبارتی سیاسی شدن سمن‌ها متأثر از هویت کردی از دیگر یافته‌های مهم این مقاله است. نتیجه‌گیری: به طور کلی سمن‌های مریوان در بستر شرایط موجود توانسته‌اند نقش‌ها و کارکردهای مورد انتظار از سازمان‌های جامعه مدنی را به خوبی ایفا کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of Marivan's Non-Governmental Organizations: From Demandingness and Enlightenment to Identity Politics

نویسندگان [English]

  • Hamed Shiri 1
  • Mehdi Ghaderi 1
  • Sahar Kohnepooshi 2
1 Assistant Professor, Department of Sociology, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Master's degree in Sociology, Payame Noor University, Sanandaj Center
چکیده [English]

Objectives: Non-governmental organizations (NGOs), as emerging phenomena in response to the inefficiency of the private and public sectors and the requirements of the development discourse in the second half of the 20th century, have expanded and today, they play an undeniable role in participatory development and democracy as one of the most important actors of civil society. In this context, this article aims to study the non-governmental organizations in Marivan through the statements have published by these organizations during the last decade. The theoretical statement of the subject is formulated by referring to the theories of civil society, social capital, and the theory of new social movements. Methods: this study has been carried out in a documentary way using the content analysis technique. The unit of analysis consists of the statements published by several NGOs in Marivan between 2012 and 2021. Results: According to the findings, most of the statements were published collectively and jointly, and the environmental, scientific, social, and cultural NGOs had the highest contribution in it. "Environment", "women" and "civil society" are the topics that have the most importance and priority for NGOs. The tone of the statements shows a demanding (critical) position from government institutions and playing an enlightened role towards society. Another important result of this article is the predominance of identity politics and in other words the politicization of NGOs affected by Kurdish identity. Conclusion: It can be argued that Marivan's NGOs have been able to fulfill the roles and functions expected from civil society organizations properly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-Governmental Organization (NGO)
  • Civil Society
  • Identity Politics
  • Marivan City

مراجع

آل‌سیدغفور، سیدمحمدتقی و زهیری، علیرضا. (1395). سیاست هویت و جنبش‌های اجتماعی جدید. علوم سیاسی، 19(74)، 119-140.
افضلی، رسول، ایرانخواه، احمد و مومنی، حسن. (1397). بررسی نقش سمن‌ها در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، مورد مطالعه: شهر تهران. جغرافیا و روابط انسانی، 1(1)، 569-592.
اینگلهارت، رونالد و آبرامسون، پل. آر. (1378). امنیت اقتصادی و دگرگونی ارزشی. ترجمه شهناز شفیع‌خانی. نامة پژوهش، شماره 14 و 15، 59-105.
ببی، ارل. (1386). روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی. جلد 2. ترجمه رضا فاضل، تهران: سمت.
بوردیو، پیر. (1381). نظریه کنش. ترجمه مرتضی مردیها، تهران: انتشارات نقش و نگار.
پاتنام، روبرت. (1384). دمکراسی و سنت‌های مدنی. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
پایگاه اطلاع‌رسانی خیریه‌ها و سمن‌های کشور. (1402). بانک اطلاعات خیریه‌ها و سمن‌ها. در https://khairieh.com/
تبریزی، منصوره. (1393). تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی. فصلنامه علوم اجتماعی، 21(64)، 105-138.
توکویل، آلکسی. (1383). تحلیل دموکراسی در امریکا. ترجمه رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جلالی، محمد، حجازی، یوسف، رضوانفر، احمد و پورطاهری، مهدی. (1394). تحلیل چالش‌های فراروی سازمان‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی استان کردستان. فصلنامة روستا و توسعه، 18 (3)، 85-107.
جلایی‌پور، حمیدرضا. (1381). جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی، تهران: انتشارات طرح نو.
حبیب‌پور گتابی، کرم. (1397). ارزیابی عملکرد سازمان‌های غیردولتی (سمن‌های) کشور در حوزه‌ی زنان و خانواده. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 20(79)، 45-86.
دان، رابرت. جی. (1384). نقد اجتماعی پست مدرنیته: بحران‌های هویت. ترجمه صالح نجف، تهران: پردیس دانش.
داوودی گرمارودی، هما، گلدوزیان، ایرج و طلوعی‌مقدم، احمد. (1399). نقش سازمان‌های مردم‌نهاد ملی و بین‌المللی در پیشگیری از جرایم زیست محیطی. محیط زیست و توسعه فرابخشی، 5(68)، 11-28.
دلاویز، علی. (1400). مریوان کنونی، هویت مدرن و جایگاه جامعه مدنی. مقاله ارائه شده در کنفرانس مریوان‌شناسی. در دست انتشار، (به زبان کردی).
دماری، بهزاد، حیدرنیا، محمدعلی و رهبری بناب، مریم. (1393). نقش و عملکرد سازمان‌های مردم‌نهاد در حفظ و ارتقای سلامت جامعه. فصلنامه پایش، 13 (5)، 541-550.
رازقی، نادر و لطفی خاچکی، بهنام. (1397). تحلیل جامعه شناختی چالش های بقا و پایداری سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه آسیب های اجتماعی؛ با تاکید بر رابطه آنها با دولت. جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 5 (11)، 97-128.
ریف‌کین، جرمی. (1394). پایان کار: زوال نیروی کار جهانی و طلوع عصر پسابازار. ترجمه حسن مرتضوی، تهران: اختران
سرایی، حسن و قاسمی، زهرا. (1381). گونه‌شناسی انجمن‌های داوطلبانه در ایران (پژوهشی در انجمن‌های حمایتی). جامعه‌شناسی ایران، 4(4)، 26-56.
سعیدی، علی اصغر. (1384). رابطه دولت و سازمان‌های غیردولتی زنان در ایران (جستجوی یک همکاری بهینه). پژوهش زنان، 3(3)، 27-58.
سعیدی، محمدرضا. (1382). درآمدی بر سازمان‌های غیردولتی، تهران: سمت.
سلیانی، مسعود و وثوقی، منصور. (1397). تحلیل ظرفیت سازمان های مردم نهاد در نظارت بر عملکرد دولت و ارائۀ استراتژی های بهبود. توسعه محلی روستایی – شهری. توسعه روستایی، 11(1)، 95-114.
سیدمن، استیون. (1392). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
صدیق‌سروستانی، رحمت الله. (1375). کاربرد تحلیل محتوا در علوم اجتماعی. نامه علوم اجتماعی، 8(8)، 91-114.
عبدالهی، احمد و ایمان، محمدعلی. (1385). ارزیابی کارکرد اجتماعی سازمان‌های غیردولتی در ایران. رفاه اجتماعی، 6 (23)، 277-301.
عبدالهی، محسن و بشیری موسوی، مهشید. (1394). نقش سازمان‌های جامعه مدنی در فقرزدایی. رفاه اجتماعی، 15(59)، 7-37.
علمداری، کاظم. (1394). جامعه مدنی: گفتارها، زمینه‌ها و تجربه‌ها، تهران: توانا.
فوکویاما، فرانسیس. (1385). پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن. ترجمه غلامعباس توسلی، تهران: انتشارات حکایت قلم نوین.
فوکویاما، فرانسیس. (1397). هویت؛ تقاضای کرامت و سیاست نفرت. ترجمه رحمان قهرمانپور، تهران: نشر روزنه.
قادرزاده، امید و کریمی، ایوب. (1399). فعالیت در سازمان‌های مردم‌نهاد؛ برساخت شبکه ارتباطی جدید به مثابه جایگزین محدودیت‌های ساختاری: ارائه نظریه زمینه‌ای. مسائل اجتماعی ایران، 11(5)، 203-232.
قانعی‌راد، محمدامین و حسینی، فریده. (1384). ارزش‌ها، شبکه روابط و مشارکت در سازمان‌های غیردولتی (مطالعه تجربی در بین جوانان تهران). جامعه‌شناسی ایران، 6(3)، 97-123.
کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (قدرت هویت). جلد دوم. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
کاظمی، حجت. (1394). از شکست بازار تا شکست دولت: مناقشه بازارگرایان و دولت‌گرایان در دوران مدرن. پژوهش سیاست نظری، 10 (18)، 127-168.
کریپندورف، کلوس. (1383). تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
لطفی، بهنام. (1398). 3. مطالعه چالش‌های فراروی سمن‌های حمایتی برای مداخله در مسائل اجتماعی و بهبود وضعیت اقشار آسیب‌پذیر. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 10(4)، 49-76.
لطفی‌خاچکی، بهنام و ایمانی جاجرمی، حسین. (1399). مطالعۀ موانع شناساندن مسائل اجتماعی به جامعه توسط سازمان‌های مردم‌نهاد با روش نظریۀ مبنایی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9 (1)، 131-160.
نادری خورشیدی، علیرضا، فقیه علی‌آبادی، هادی و بهرامیان، حجت‌الله. (1389). نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مهندسی اجتماع. نشریه سیاست دفاعی، ش 73، 91-118.
نش، کیت. (1385). جامعه شناسی سیاسی معاصر: جهانی شدن، سیاست و قدرت. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: نشر کویر.
نوروزی، لیلا، عزیزآبادی فراهانی، فاطمه و لولاآور، منصوره (1400). نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت فرهنگی شهرداری تهران. مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 9(18)، 125-150.
هابرماس، یورگن. (1392). نظریه کنش ارتباطی: عقل و عقلانیت جامعه. ترجمه کمال پولادی، تهران: مرکز.
واعظی، طیبه و صادقی محسن. (1388). موانع تشکیل و کارآمدی سازمان‌های غیردولتی در ایران. مجله پژوهش‌های حقوقی، 8 (15)، 375-407.
وزارت کشور. (1396). بانک اطلاعات جامع تشکل‌های مردم‌نهاد کشور، طرح پژوهشی آمارگیری و تشکیل سامانۀ بانک داده‌ها و اطلاعات سازمان‌های مردم‌نهاد.
یعقوبی، الهام، نوشیروان بابلی، پگاه، محمدی، سارا و خان محمدی، هادی. (1400). تحلیل تأثیر و تأثر اهم مسائل سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11(40)، 75-100.
 
 
 
 
 
 
 
Berelson, B. (1971). Content analysis in communication research. New York: Hafner
Bratton, M. (1989). The politics of government - NGO relations in Africa. World Development, 17(4), 569–87.
Diamond, L. (1997). Consolidating the third wave democracies. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Diamond, L. (1994). Rethinking civil society: toward democratic consolidation. Journal of Democracy, 5(3), 4-17.
Edwards, M. (2004). Civil society. Cambridge: Polity Press.
Global Leadership Bulletin. (2015). Facts and stats about NGOs worldwide. In https://www.standardizations.org/bulletin/?p=841
Harrison, T. (2017). NGOs and personal politics: The relationship between NGOs and political leaders in West Bengal, India. World Development, 98, 485-96.
https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2017.05.008
Karns, M. P. (2016). Nongovernmental organization, Encyclopedia Britannica.
 
 
 
 
Iizuka, A. (2018). The nature and characteristics of Japanese NGOs in international disaster response. Disaster Prevention and Management, 27(3), 306-320. https://doi.org/10.1108/DPM-12-2017-0303
Malk Mohammadi, I., and Mirbod M. (2005). The role of environmental non-governmental organizations in natural resources management extension (case study in Iran). American Journal of Environmental Sciences. 1(3), 221-229.
Nelson-Nuñez, J. (2019). Substitution or facilitation: service-delivery ngos and political engagement in the Peruvian amazon. Comparative Political Studies, 52(3), 445–477. https://doi.org/10.1177/0010414018774376
Ramantah, R., & Ebrahim, A. (2010). Strategies and tactics in NGO–Government relations insights from slum housing in Mumbai. Nonprofit Management & leadership, 21(1), 21-42.
Touraine, A. (1981). The voice and the eye: an analysis of social movements. Cambridge University Press: Cambridge.
Yasmeen, A., Ahmad, M., Raziq, M. M., & Khan, M. L. (2020). Structural empowerment, cultural diversity, and interpersonal conflict: evidence from international ngos in Pakistan. International Journal of Cross Cultural Management. 20(2), 119-124.
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 10، شماره 21
شهریور 1402
صفحه 279-307

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار