تبیین زن‌آزاری با تأکید بر نقش میانجی‌گری نگرش به حقوق و تکالیف زوجین در مدل حداقل مربعات جزئی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

استاد گروه جامعه‌شناسی و مددکاری اجتماعی، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی--غیردولتی آرمان رضوی، مشهد، خراسان رضوی، ایران

چکیده

اهداف: بررسی عوامل مؤثر بر زن‌آزاری با تأکید بر نقش میانجی‌گری نگرش زوجین به حقوق و تکالیف زوجین در بین زنان و شوهران در آذرشهر تبریز بود. روش مطالعه: پیمایشی، توصیفی و تبیینی و جامعه آماری شامل کلیه زنان و شوهران در خانوارها و نیز مرکز اورژانس اجتماعی آذرشهر بود. حجم نمونه شامل 50 نفر زن یا شوهر بود که با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای، چندمرحله‌ای، خوشه‌ای و تصادفی سیستماتیک از میان اعضای جامعه آماری انتخاب شد. روش جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق‌ساخته و نیز پرسش‌نامه استاندارد همسرآزاری بود. با توجه به کم بودن حجم نمونه برای تحلیل داده‌ها از مدل معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد تفاوت جنسیت، میزان تحصیلات، درآمد، میزان زن‌آزاری، نگرش‌ها، تجربه کودکی خشونت خانگی، دلایل زن‌آزاری بین پاسخ‌گویان خانوارها و اورژانس اجتماعی معنادار نبود؛ لیکن سن و تعداد فرزند در پاسخ‌گویان اورژانس به‌طور معنادار بالاتر بود. مدل تبیینی نشان داد نگرش‌های نادرست 29 درصد و تجربه کودکی خشونت خانگی 23 درصد بر زن‌آزاری تأثیر مستقیم دارد. تجربه کودکی خشونت خانگی با میانجی‌گری نگرش‌های نادرست، 22 درصد بر زن‌آزاری تأثیر مستقیم دارد. تحصیلات همسر 29 درصد بر زن‌آزاری تأثیر معکوس دارد. درآمد زوجین 23 درصد بر زن‌آزاری تأثیر معکوس دارد. درآمد زوجین به‌ عنوان متغیر تعدیل‌گر، تأثیر مستقیم نگرش‌های نادرست بر زن‌آزاری را 31 درصد کاهش می‌دهد. نتیجه‌گیری: افزایش آگاهی زوجین درباره حقوق و تکالیف خود باعث کاهش رفتار زن‌آزاری خواهد شد و از طرفی،  توسعه اجتماعی- اقتصادی خانواده می‌تواند بر کاهش زن‌آزاری تأثیر بازدارنده داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of Female Abuse with Emphasis on the Mediating Role of the Attitude towards the Rights and Duties of Spouses by Partial Least Square Model

نویسنده [English]

  • Hossein Behravan
Professor of Sociology, Department of Sociology and Social Work, Arman Razavi Non-Profit, Non-Governmental Higher Education Institute, Mashhad, Khorasan Razavi, Iran
چکیده [English]

Objective: This research aimed to investigate the factors affecting wife abuse, emphasizing the mediating role of spouses' attitudes towards the rights and duties of spouses among husbands and wives in Azarshahr, Tabriz. Methods: The research method was a survey, and the statistical population included all husbands and wives in the households and the social emergency center of Azarshahr. The sample size consisted of 50 husbands and wives selected from among the members of the statistical population using stratified, multi-stage, cluster, and systematic random sampling. The data was collected by a researcher-made questionnaire and a standard wife abuse questionnaire. Due to the small sample size limitation, the Partial Least Square structural equation model was used for data analysis. Results: The findings showed that the differences in gender, level of education, income, level of wife abuse, attitudes, childhood experience of wife abuse, reasons for wife abuse between the respondents of households, and social emergency were not significant, but the age and number of children were significantly higher in the respondents of social emergency center. The results of the Partial Least Square structural equation showed that wrong attitudes had a direct effect on wife abuse of 29% and childhood experience of wife abuse had a direct effect of 23%. The childhood experience of wife abuse had a direct effect on wife abuse of 22% through the mediation of increasing wrong attitudes. The spouse's education and the couple's income had a 29% and 23% negative effect on wife abuse, respectively. Moreover, spousal income reduced 31% of the direct impact of wrong attitudes on wife abuse. Conclusion: Increasing the awareness of couples about their rights and duties will reduce wife abuse, and the socio-economic development of the family can have a deterrent effect on the reduction of this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • female abuse
  • attitudes
  • rights and duties of couples
  • childhood experience of domestic violence
  • social emergency
احمدی، حبیب (1382). روان­شناسی اجتماعی. شیراز: دانشگاه شیراز.
اعزازی، شهلا (1380). زنان کتک‌خورده. نشر: سالی.
ایسنا (24 دی 1398). میزان خشونت در آذربایجان شرقی از میانگین کشوری بیشتر است. برگرفته از
https://www.isna.ir/news/98102418869/
پاشا شریفی، حسن (۱۳۸۱). اصول روان سنجی و روان­آزمایی. تهران: رشد.
توسلی، افسانه و منیری فر، سارا (1388). مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی پرخشونت دیدگی زنان در جریان زندگی زناشویی. خانواده­پژوهی، 5(20)، 454-441.
چلبی، مسعود (1385). جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نی.
حبیبی، مرضیه و رضایی، آذرمی دخت (1399). رابطه بین استرس ادراک‌شده و حمایت اجتماعی با همسرآزاری در زنان قربانی خشونت خانگی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت).
حمزه‌ای ماشاری، سلیمان؛ رشتگار، یاسر و رئوفی، محمود (1400). تبیین جامعه‌شناختی خشونت خانگی در شهر بندرعباس.  نشریه علمی انتظام اجتماعی، 13(4)، 35-15.
خبر آن­لاین (16 اردیبهشت 1400). مراجعه سالانه بیش از ۸۰هزار زن به پزشکی قانونی که مورد خشونت خانگی قرار گرفته‌اند. برگرفته از
https://www.khabaronline.ir/news/1511889/
رضایی، مهدی و آبدار، شیرین (1396). خشونت جنسی در خانواده: یک پژوهش کیفی. پژوهش‌نامه زنان، ۸(1)، 59-35.
رفیع پور، فرامرز (۱۳۷۲). کندوکاوها و پنداشته‌ها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
سیف ربیعی، محمدعلی؛ رمضانی تهرانی، فهیمه و نادیا حتمی، زینت (1380). همسرآزاری و عوامل مؤثر بر آن. نشریه دانشگاه علوم پزشکی تهران. 4(1)، 15-1.
شربتیان، محمدحسن؛ دانش، پروانه و طوافی، پویا (1396). تحلیل جامعه‌شناختی خشونت خانگی علیه زنان و رابطه آن با احساس امنیت در خانه (مطالعه موردی زنان 54- 18 سال شهر میانه). پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 16، 72-47.
شکر بیگی، عالیه و مستمع، رضا (1393). فراتحلیل مطالعات انجام‌شده پیرامون خشونت علیه زنان. مجله جامعه‌شناسی ایران، 15(2)، ۱۵۳-۱۷۷.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1386). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی). تهران: سمت.
طالب پور، اکبر (1396). بررسی انواع همسرآزاری در مناطق شهری و روستایی استان اردبیل. فصل­نامه زن و  جامعه، 8(4)، 55-74.
طالب پور، اکبر و کریمی فر، نرمین (1398). مطالعه تطبیقی خشونت علیه زنان در مناطق کردنشین ایران و عراق. مطالعات روان­شناسی اجتماعی زنان، 17(4)، 162-131.
عباس زاده، محمد؛ کوهی، کمال و احیایی، پویان (1396). میزان خشونت خانگی و عوامل مرتبط با آن (با تأکید  بر شوهرآزاری و زن­آزاری). پژوهش­نامه مددکاری اجتماعی، 4(14)، 64-37.
غیاثوند، مهدی (1390) معانی چهارگانه آگاهی. ذهن، 45، ۱۷۴-۱۴۷.
قاضی طباطبایی، محمود؛ محسنی تبریزی، علیرضا و مرجایی، هادی (۱۳۸۳). طرح ملی بررسی پدیده خشونت خانگی علیه زنان. تهران: وزارت کشور، دفتر امور اجتماعی.
کریمی، یوسف (1377). روان­شناسی اجتماعی: نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها. چاپ چهارم، تهران: ارسباران.
کیوان آرا، محمود (1394). بررسی همسرآزاری و عوامل آن در شهر اصفهان. مجله سالمند و بهداشت، 6(4)، 457-448.
لهسایی زاده، عبدالعلی (1377). نابرابری و قشربندی اجتماعی. شیراز: دانشگاه شیراز.
مرادی، فاطمه (1397). تدوین پروتکل همسرآزاری (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مداخله در بحران، دانشگاه جامع علمی کاربردی).
میرزایی، رحمت؛ بخارایی، احمد و محمدی، فائزه (1394). نگرش زنان متجاهل نسبت به برخی عوامل اجتماعی مؤثر بر همسرآزاری. دوفصل­نامه پژوهش‌های
انتظامی_اجتماعی زنان و خانواده، 3(2)، 58-43.
 
Abbaszadeh, M., Kohi, K., & Ihyai, P. (2016). The amount of domestic violence and factors related to it (with emphasis on spousal abuse and spousal abuse). Journal of Social Work Research, 4(14), 37-64. [In Persian]
Ahmadi, H. (2003). Social Psychology. Shiraz: Shiraz University. [In Persian]
Chalabi, M. (2015). Sociology of order: description and theoretical analysis of social order. Tehran: Ney. [In Persian]
Cho, O. H., Cha, K. S., & Yoo, Y. S. (2015). Awareness and attitudes towards violence and abuse among emergency nurses. Asian nursing research, 9(3), 213-218. DOI: 10.1016/j.anr.2015.03.003
Ezazi, S. (2001). Battered women. Published by: Sally. [In Persian]
Ghiathvand, M. (2011). The four meanings of consciousness. Mind, 45, 147-174. [In Persian]
Habibi, M. and Rezaei, A. D. (2019). The relationship between perceived stress and social support with spousal abuse in women victims of domestic violence (Master's thesis, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Islamic Azad University of Maroodasht). [In Persian]
Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., Sarstedt, M., Danks, N. P., & Ray, S. (2021). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: A workbook (p. 197). Springer Nature.
HAJ-Yahia M. M., & Schiff, M. (2007). Definitions of and beliefs about wife abuse among undergraduate students of social work. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 51(2), 170-190.
DOI:10.1177/0306624X06291457
Hamzaei M., Suleiman; R., Yasser and Raofi, M. (2021). Sociological explanation of domestic violence in Bandar Abbas city.  Scientific journal of social order, 13(4), 15-35. [In Persian]
Hogan, K. (2016). Men's experiences of female-perpetrated intimate partner violence: A qualitative exploration (Doctoral dissertation, University of the West of England). https://uwe-repository.worktribe.com/output/919814
ISNA (January 14, 2020). The level of violence in East Azerbaijan is higher than the national average. Retrived from https://www.isna.ir/news/98102418869/. [In Persian]
Karimi, Y. (1998). Social psychology: theories, concepts and applications. Fourth edition, Tehran: Arsbaran, . [In Persian]
Keyvan Ara, M. (2014). Investigation of spousal abuse and its factors in Isfahan city. Journal of Elderly and Health, 6(4), 448-457. [In Persian]
Khabar Online (May 6, 2021). More than 80,000 women who have been subjected to domestic violence go to the forensic medicine every year. Retrived from
https://www.khabaronline.ir/news/1511889 [In Persian]
Lehsaizadeh, Abdul Ali (1998). Inequality and social stratification, Shiraz: Shiraz University. [In Persian]
Mirzaei, R., Bokharai, A. and Mohammadi, F. (2014). The attitude of married women towards some social factors affecting spousal abuse. Two Quarterly Journals of Social-Policy Research on Women and Family, 3(2), 43-58. [In Persian]
Pasha Sharifi, H. (2008). Principles of psychometrics and psychoanalysis. Tehran: Rushd. [In Persian]
Perrin, N., Marsh, M., Clough, A., Desgroppes, A., Yope Phanuel, C., Abdi, A., ... & Glass, N. (2019). Social norms and beliefs about gender-based violence scale: a measure for use with gender-based violence prevention programs in low-resource and humanitarian settings. Conflict and health, 13, 1-12.
Qazi Tabatabaei, M., Mohseni Tabrizi, A., & Marjaei, H. (2008). National plan to investigate the phenomenon of domestic violence against women. Tehran: Ministry of Interior, Office of Social Affairs. [In Persian]
Rafipour, F. (1981). Excavations and thoughts. Tehran: Enteshar Company. [In Persian]
Rezaei, M., & Abdar, S. (2017). Sexual violence in family: a qualitative study. Women Studies, 8(19), 35-59.  [In Persian]
Sadiq Sarvestani, R. (2007). Social pathology (sociology of social deviations). Tehran: Samt. [In Persian]
Saif Rabiei, M. A., Ramezani T., F. and Nadia Z., Z. (2010). Spouse abuse and factors affecting it. Journal of medical University Tehran, 4(1), 1-15. [In Persian]
Sharbatian, M. H., Danesh, P., and Tawafi, P. (2016). Sociological analysis of domestic violence against women and its relationship with the feeling of security at home (a case study of women aged 54-18 in the middle city). Strategic Researches of Security and Social Order, 16, 47-72. [In Persian]
Shekarbeygi, A., & Mostame, R. (2013). Meta-analysis of studies on violence against women. Iranian Journal of Sociology, 15(2), 153-177. [In Persian]
Talebpour, A. (2018). Investigating wife abuse and it’s affecting factors in urban and rural areas of Ardebil province. Quarterly Journal of Woman and Society, 8(4), 55-74. [In Persian]
Talebpour, A., & Karimifar, N. (2019). Comparative study of violence against woman in kurdish regions of Iran and Iraq. Women's Studies Sociological and Psychological, 17(4), 131-162. doi: 10.22051/jwsps.2020.31392.2220. [In Persian]
Tavasoli, A. & Monirifar, Sara (2012). A sociological study on the effect of social-economic status of violence against women during marital life (case study: employees and staff of Azad University of Tehran), Journal of Family Research, 5(4), 441-454. [In Persian]
Tavasoli, A. and Monirifar, S. (2008). Sociological study of the effect of the socio-economic base of violent treatment of women during married life. Family Studies, 5(20), 441-454. [In Persian]
World Health Organization (WHO). (2021). Violence against women. Retrived from https://www.who.int/health-topics/violence-against-women#tab=tab_1
Yazici, H. G., Batmaz, M., & Okten, C. (2022). Awareness of and attitudes towards domestic violence in Turkish society. Galician Medical Journal, 29(3), E202234-E202234.
https://doi.org/10.21802/gmj.2022.3.4