بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر احساس نابرابری اجتماعی، مورد مطالعه: دانش‌آموزان متوسطۀ دوم ناحیۀ ۲ شهر اهواز

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران،

2 2 استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

3 3 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

اهداف: امروزه یکی از مسائل مهم در جوامع، مفهوم نابرابری اجتماعی می‌باشد که احساس این نابرابری اجتماعی می‌تواند تأثیرات منفی روی عملکرد و رفتار افراد داشته باشد. هدف از این مطالعه، بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، استفاده از الگوهای زبانی متفاوت و برنامۀ درسی پنهان مدارس در ایجاد احساس نابرابری اجتماعی دانش‌آموزان می‌باشد. روش مطالعه: این پژوهش با روش پیمایشی و جامعۀ آماری دانش‌آموزان متوسطۀ دوم آموزش و پرورش ناحیۀ دو اهواز که در سال تحصیلی 1403-1402 در این ناحیه به تعداد 13320 نفر مشغول به تحصیل هستند، می‌باشد. حجم نمونه براساس فرمول کوکران و براساس واریانس محاسبه شده از پیش‌آزمون 374 نفر تعیین شد. اعتبار پرسش‌نامه از نوع محتوایی و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ اندازه‌‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین سرمایۀ اجتماعی، سرمایۀ اقتصادی، سرمایۀ فرهنگی، استفاده از الگوهای زبانی متفاوت و برنامۀ درسی پنهان مدارس و احساس نابرابری اجتماعی بین دانش‌آموزان رابطۀ معنی‌داری وجود دارد. بین متغیرهای زمینه‌ای (سن، پایۀ تحصیلی، رشتۀ تحصیلی و نوع مدرسه، به جز جنسیت) با احساس نابرابری اجتماعی دانش‌آموزان رابطۀ معنی‌داری وجود ندارد. مدل‌یابی معادلۀ ساختاری نشان داد که متغیرهای سرمایۀ اجتماعی، الگوی زبانی محدود و برنامۀ درسی پنهان با ۹۵ اطمینان احساس نابرابری اجتماعی را پیش‌بینی و متغیرهای مستقل ۶۷ درصد از تغییرات احساس نابرابری اجتماعی را تبیین می‌کنند. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش هرچه دانش‌آموزان از سرمایۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بالاتری برخوردار باشند، استفادۀ بیشتر از الگوی زبانی گسترده و کیفیت مطلوب برنامۀ درسی پنهان بیشتر باشد، احساس نابرابری اجتماعی کاهش می‌باشد. برای کاهش این احساس در دانش‌آموزان حمایت نظام آموزشی از دانش‌آموزان با سرمایۀ اقتصادی پایین، بهبود کیفیت فضای فیزیکی و سرمایۀ انسانی مدارس و ...پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological Investigation of the Factors Affecting the Feeling of Social Inequality (Case Study: Second High School Students of the 2nd District of Ahvaz City)

نویسندگان [English]

  • Ali Hossein Hosseinzadeh 1
  • Sajad Bahmani 2
  • Baran Zarei 3
1 Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
3 Master of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Objectives: Today, one of the most important issues in societies is the concept of social inequality, the feeling of which can negatively affect people's performance and behavior.  This study aims to examine the relationship between social, economic, and cultural capital, the use of different language patterns, and the hidden curriculum of schools in creating a sense of social inequality among students. Method: This research is based on the survey method and the statistical population of secondary high school students of two Ahvaz districts in the academic year 1402-1403. From 13320 students, 374 were selected based on Cochran's formula, and variance was calculated from the pre-test. The validity of the questionnaire and its reliability were measured using Cronbach's alpha. Results: The research results showed that there is a difference between social capital, economic capital, cultural capital, the use of different language patterns, the hidden curriculum of schools, and the feeling of inequality. There is a significant relationship between students' social status and no significant relationship between contextual variables (age, educational level, field of study, and type of school, except for gender) and their feelings of social inequality. Structural equation modeling showed that the variables of social capital, limited language pattern, and hidden curriculum predict the feeling of social inequality with 95% confidence, and the independent variables explain 67% of the changes in the feeling of social inequality. Conclusion: Based on the findings of this research, the more students form social capital and the higher their culture, the more they use a wide language pattern, the better the desired quality of the hidden curriculum, and the lower their feeling of social inequality. To reduce social inequality in students, it is suggested that the educational system support students with low economic capital and improve the quality of the physical space and human capital of schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Feeling of social inequality
  • Social capital
  • Economic capital
  • Cultural capital
  • Students

مراجع

تولایی، نوین و فلاح پیشه، اکرم (1390). مطالعۀ اثر احساس نابرابری بر همکاری. مسائل اجتماعی ایران، 2(2)، 33-61.
http://dorl.net/dor/20.1001.1.24766933.1390.2.2.1.9
چلبی، مسعود (۱۳۷۵). جامعه­شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نشر نی.
خدایی سارخانلو، علی و راد، فیروز (1394). بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ نابرابری اجتماعی با سرمایۀ فرهنگی (مطالعۀ موردی: شهروندان اردبیل) (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی).
خیرالله پور، اکبر و همتی، رضا (۱۳۹۱). سرمایۀ اجتماعی، احساس نابرابری و سلامتی عمومی. مطالعات علوم اجتماعی ایران، ۹(33)، 133-115.
درینی، ولی محمد؛ تابان، محمد، نامدارجویمی، احسان و باهنر، ناصر (1394). بررسی رابطۀ سرمایۀ نمادین با سرمایۀ فرهنگی (مورد مطالعۀ دانشجویان دانشگاه دولتی ایلام). مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 16(31)، (مسلسل 63)، 177-197.
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20088760.1394.16.31.8.7
دیانی، محمد حسین؛ پرسرخ، مهدی و محمودی، حسن (۱۳۹۱). بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش در کتاب­خانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی. کتاب­داری و اطلاع رسانی، 15(2)، 91-117.
ربانی خوراسگانی، رسول؛ کلانتری، صمد، و هاشمیان فر، سیدعلی (1390). بررسی ارتباط بین عوامل اجتماعی با نابرابری‌های اجتماعی. رفاه اجتماعی، 11(41)، 267-305.
ربانی، رسول؛ انصاری، ابراهیم (۱۳۸۵). جامعه­شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی. اصفهان: نشر دانشگاه اصفهان.
رفیع پور، فرامرز. (۱۳۷۰). جامعۀ روستایی و نیازهای آن، پژوهشی در ۲۲ روستای برگزیدۀ استان یزد. تهران: شرکت سهامی انتشار.
رفیعی بلداجی، زهره؛ قاسمی، وحید؛ فراست خواه، مقصود و هاشمیان فر، سیدعلی (1398). تبیین جامعه­شناختی نقش سرمایۀ اقتصادی خانواده در بازتولید نابرابری‌های اجتماعی در بین فارغ التحصیلان دانشگاه. جامعه­شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2)، 223-199.
زارع شاه آبادی، اکبر؛ بنیاد، لیلی و کامیارفرد، فاطمه (۱۳۹۷). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با احساس نابرابری اجتماعی در شهر کازرون. مطالعات جامعه­شناختی شهری، ۸(۲۷)، 127-146.
زاهدی، محمد جواد. (1373). توسعه و نابرابری. تهران: نشر مازیار.
سبحانی نژاد، مهدی؛ احمد آباد آرانی، نجمه؛ محمدی، صمد و محمدی، آزاد (۱۳۹۳). تبیین مؤلفه­های برنامۀ درسی پنهان آموزش عالی در بازتولید سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی. نامۀ آموزش عالی، ۷(۲۸)، 97-117.
طهماسبی، فردین؛ میرزایی، خلیل و کامران، فریدون (۱۳۹۱). عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس نابرابری اجتماعی و پیامدهای آن در شهر تهران.  فصل­نامۀ پژوهش اجتماعی، ۴ (۱۴)، 75-100.
علاقه بند، علی. (1375). جامعه­شناسی آموزش و پرورش. تهران: نشر روان.
غندالی، مریم. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر احساس نابرابری اجتماعی در میان دانشجویان (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد گرمسار).
قنبری، سیروس؛ بهشتی راد، رقیه و سلطان زاده، وحید (1394). بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر رفتارهای فرا نقشی و تعهد سازمانی: آزمون نقش میانجی مسؤولیت­پذیری اجتماعی. جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، 2(6)، 38-9.
کردی، حسین و غضنفری، شهربانو (1394). تبیین جامعه­شناختی رابطۀ میزان سرمایۀ اجتماعی خانواده با موفقیت تحصیلی فرزندان. جامعه‌شناسی کاربردی، 26(3)، (پیاپی 59)، 161-172.
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20085745.1394.26.3.9.7
گرب، ادوارد بی. (۱۳۷۳) . نابرابری اجتماعی : دیدگاه­های نظریه­پردازان کلاسیک و معاصر. ترجمۀ محمد سیاهپوش و احمد احمدرضا غروی زاده .تهران: نشر معاصر.
لهسایی زاده، عبدالعلی. (1380). نابرابری‌ها و قشربندی اجتماعی در ایران. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 16(2)، 3-24.
مرکز آمار ایران (1402).  شاخص‌های عدالت اجتماعی 1401. https://www.sce.ir/media/image_upload/2024/04/29/1.pdf
موحدی، راضیه (۱۳۹۷). مدرسه و بازتولید فرهنگی. مجلۀ رشد آموزش علوم اجتماعی، ۲۱(۱)، 46-۴7.
نواح، عبدالرضا؛ بوداقی، علی و سعدی، ناهید (1401). مطالعۀ جامعه­شناختی تأثیر سرمایۀ اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی بر احساس نابرابری اجتماعی مطالعۀ موردی: دانش­آموزان دورۀ متوسطه دوم شهرستان ایذه. جامعه­شناسی کاربردی، 33(2)، (پیاپی 86)، 1-22.
https://doi.org/10.22108/jas.2021.126517.2034
نوربخش، مرتضی (۱۳۸۹). نقش سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در موفقیت دواطلبان آزمون سراسری. فصل­نامۀ برنامه­ریزی و توسعۀ اجتماعی، ۱(۴)، 93-134.
هاشمیان فر، جمشید (1386). عوامل مؤثر بر نابرابری‌های اجتماعی با تأکید بر سرمایۀ اجتماعی در شهر اصفهان (پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی).
 
Alagheband, A. (1996). Sociology of education. Tehran: Rovan Publishing House. [In Persian].
Binelli, c., loveless. M., & whitefield, S. (2015). What is social inquality and why does it hatter? evidence from central and Eastern Europe. World Development, 70(1), 239-248. DOI: 10.1016/j.worlddev.2015.02.007
Blanden, J. (2020). Education and inequality. In The economics of education (pp. 119-131). Academic Press.
https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4114801
Broadfoot, T. (1978). Review of reproduction in education, society and culture, by P. Bourdieu & J.-C. Passeron. Comparative Education, 14(1), 75–82.
http://www.jstor.org/stable/3098926
Chalabi, M. (1995). Sociology of order: Description and theoretical analysis of social order. Tehran: Ney Publishing. [In Persian].
Dayani, M., Parsrokh, M., & Mahmoudi, H. (2012). Investigating the relationship between social capital and the implementation of knowledge management in the libraries of Ferdowsi University and Medical Sciences. Library and information, 2, 117-91. [In Persian].
Derini, V., Taban, M. Namdarjoviimi, E., & Bahner, N. (2014). Examining the relationship between symbolic capital and cultural capital (case study of Ilam State University students). Culture-Communication Studies, 16(31 (serial 63)), 177-197. [In Persian].
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20088760.1394.16.31.8.7
Donghui, Z., & Yun, l. (2016). Social exclusion and the hidden curriculum: the schooling experiences of Chinese rural migrant children in an urban public school. British Journal of Educational Studies, 64(2) ,215-234. http://www.jstor.org/stable/43896333
Ghanbari,S., soltanzadeh,V.,&Roghayeh,B. (2015). Commitment: Testing the role of mediating of social responsibility. Sociology of Social Institutions, 2(6), 9-38. [In Persian].
Ghandali, M., Pirahari, N., & Sadaghatifar, M. (2012). Investigating the factors affecting the feeling of social inequality among students (master's thesis, Garmsar Azad University). [In Persian].
Greb, E. (1994). Social inequality: the views of classical and contemporary theorists. Translated by Mohammad Siahpoosh and Ahmad Ahmadreza Gharavizadeh. Tehran: Masares Publishing. [In Persian].
Hashemian Far, J. (2007). Factors affecting social inequalities with an emphasis on social capital in Isfahan city (Master's dissertation, University of Isfahan). [In Persian].
Iran Statistics Center (2023). Social justice indicators 1401. [In Persian].
https://www.sce.ir/media/image_upload/2024/04/29/1.pdf
Khairullahpour, A., & hmati, R. (2012). Social capital, sense of inequality and public health. Iranian Social Science Studies, 9 (33), 115-133. [In Persian].
Khodayi Sarkhanlou, A., & Rad, F. (2014). Sociological investigation of the relationship between social inequality and cultural capital (case study: citizens of Ardabil), master's thesis, Islamic Azad University, Khalkhal Branch, Faculty of Persian Language and Literature. [In Persian].
Kurdi, H.& Ghazanfari, Sh. (2014). Sociological explanation of the relationship between family social capital and children's academic success. Applied Sociology, 26(3 (59)), 16-172. [In Persian].
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.20085745.1394.26.3.9.7
Lehsaizadeh, A. (2001). Inequalities and social stratification in Iran. Social Sciences and Humanities of Shiraz University, 16(2) ,3-24. [In Persian].
Lewis, T. (2007). Social inequality in education: A constraint on an american high-skills future. Curriculum Inquiry, 37(4), 329–349.
https://doi.org/10.1111/j.1467-873X.2007.00390.x
Mohadi, R. (1397). School and cultural reproduction. Social Science Education Growth Journal, 21(1), 47-46. [In Persian].
Nash, R. (2006). Bernstein and the explanation of social disparities in education: areal list critique of the socio-linquistic thesis. British Journal of Sociology of Education, 27(5), 539-553.
https://doi.org/10.1080/01425690600958725
Nawah, A., Budaghi, A., & Saadi, N. (2022). Sociological study of the effect of social capital and the quality of educational services on the feeling of social inequality, a case study: students of the second secondary school in Izeh city. Applied Sociology, 33(2), 1-22. [In Persian].
https://doi.org/10.22108/jas.2021.126517.2034
Noorbakhsh, M. (2009). The role of cultural, social and economic capitals in the success of national exam candidates. Social Planning and Development Quarterly, 1(4), 93-134 [In Persian].
Peter, R. (1974). Equalities and inequlitkes in edueation in academic press london Elseviesr science Ita. oxford.
Rabbani Khorasgani, R., Kalantari, S., & Hashemianfar, S. (2009). Examining the relationship between social factors and so.cial inequalities. Social Welfare, 11(41), 267-305. [In Persian].
Rabbani, R., & Ansari, I. (2005). Sociology of strata and social inequalities. Isfahan: Isfahan University Press. [In Persian].
Rafiei Beldaji, Z., Ghasemi, V. Farastkhah, M., & Hashemian Far, A. (2018). Sociological explanation of the role of family economic capital in the reproduction of social inequalities among university graduates. Economic Sociology and Development, 8(2), 199-223. [In Persian].
Rafipour, F. (1991). Rural society and its needs, a research in 22 selected villages of Yazd province. Tehran: Publishing Company. [In Persian].
Small, D. (2020). The hiddin curriulum in public school and disadvantage to minority students international forum of teaching studies. Journal of Education and Practice, 16(1) ,16-23.
Sobhaninejad, M.& Ahmadabad Arani, N. Mohammadi, S. Mohammadi, A. (1393). Explaining the hidden curriculum components of higher education in the reproduction of cultural and social capital. Higher education letter. 7(28), 97-117. [In Persian].
Tahmasabi, F., Mirzaei, K., & Kamran, F. (2012). Social factors affecting the feeling of social inequality and its consequences in Tehran. Social Research Quarterly, 4 (14) 100-75. [In Persian].
Tavalaei, N., & Falah Pisheh, A. (2012). Studying the effect of feeling of inequality on cooperation. Social Problems of Iran (Khwarazmi University), 2(2), 33-61. [In Persian].
http://dorl.net/dor/20.1001.1.24766933.1390.2.2.1.9
Van Zanten, A. (2005). New modes of reproducing social inequality in education: the changing role of parents, teachers, schools and educational policies. European Educational Research Journal, 4(3), 155-169. https://doi.org/10.2304/eerj.2005.4.3.1
Zahedi, M. (1994). Development and inequality. Tehran: Maziar Publishing. [In Persian].
Zare Shahabadi, A., Foundation, L., & Kamiarfard, F. (2018). Investigating the social and cultural factors related to the feeling of social inequality in the city of Kazeroon. Journal of Urban Sociological Studies, 8 (27), 146-127. [In Persian].
Zariah, N., Manullang, S. O., Saputra, A. S., & Amin, F. (2023). Social inequality: Claiming the responsibilities of citizen engagement. Res Militaris, 13(2), 3787-3797.
Zhang, D., & Luo, Y. (2015). Social exclusion and the hidden curriculum: The schooling experiences of chinese rural migrant children in an urban public school. British Journal of Educational Studies, 64(2), 215–234. https://www.jstor.org/stable/43896333
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 11، شماره 24
اسفند 1403
صفحه 75-101

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار