بازآفرینی فردی و اجتماعی زنان متأهل در بازگشت به تحصیلات دانشگاهی: مطالعه‌ای کیفی در دانشگاه یزد

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران،

2 کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران،

10.22080/ssi.2025.28854.2267

چکیده

اهداف: پژوهش حاضر به تبیین درک و تجربۀ فرآیند بازآفرینی فردی و اجتماعی زنان متأهل با بازگشت به تحصیل در دانشگاه یزد می‌پردازد. بازآفرینی فردی و اجتماعی زنان از طریق تحصیلات دانشگاهی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن زنان با بهره‌گیری از تحصیل به بازنگری در توانایی‌ها و نقش‌های خود دست می‌زنند که رشد و توسعۀ فردی و اجتماعی آن‌ها را به همراه دارد. این پژوهش به این دلیل حائز اهمیت است که در شرایطی که بسیاری از زنان با ازدواج و به دلایل گوناگون تحصیل را رها می‌کنند و فرصت‌های پیشرفت آن‌ها محدود می‌شود بازگشت به دانشگاه به زنان این امکان را می‌دهد تا ضمن بازتعریف خود، به تقویت جایگاه اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی فردی دست یابند. روش مطالعه: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش کیفی، راهبرد نظریۀ داده‌بنیاد و رهیافت ساخت‌گرایانۀ چارمز است. مشارکت‌کنندگان 26 نفر از زنان متأهل در حال تحصیل در مقطع کارشناسی‌ ارشد و دکتری که پس از چند سال دوباره به تحصیل بازگشتند، از طریق نمونه‌گیری گلوله‌برفی با حداکثر تنوع انتخاب شدند. داده‌ها توسط مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته در سه مرحلۀ اولیه، کانونی و نظری در قالب چهارده کد اولیه، شش کد کانونی و یک کد نظری دسته‌بندی شد. یافته‌ها: در فرآیند تحلیل و کدگذاری به کدهای کانونی خویشتن‌باوری، تحقق منزلت اجتماعی و اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی و معنابخشی، تجربۀ دانشگاهی به‌عنوان زمینۀ تحول، استقلال فکری و تعادل در ارزش‌ها، مدیریت زندگی در بستر نقش‌های چندگانه رسیدیم. بازآفرینی فردی و اجتماعی به‌عنوان کد نظری ساخته شد. نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها زنان متأهل با تجربۀ دانشگاه به‌عنوان زمینۀ تحول از طریق تحصیل به خویشتن‌باوری رسیده‌اند که برای آن‌ها بهبود کیفیت زندگی و معنابخشی همچنین مدیریت زندگی در بستر نقش‌های چندگانه را به همراه داشت. این زنان توانسته‌اند با استفاده از تحصیل در افکار و اعمالشان در زندگی به استقلال فکری و تعادل در ارزش‌ها دست یابند و در کنار فراگیری دانش انتظار تحقق منزلت اجتماعی و اقتصادی از تحصیل دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Individual and Social Re-creation of Married Women Through Returning to University Education: A Qualitative Study at the University of Yazd.

نویسندگان [English]

  • Hossein Afrasiabi 1
  • Sima Eskandari 2
1 Professor of Sociology, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
2 MA in Sociology, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Objectives: The present research aims to explain the understanding and experience of the process of individual and social re-creation among married women returning to study at the University of Yazd. The individual and social re-creation of women through academic education refers to a process in which women re-evaluate their abilities and roles by leveraging education, leading to their personal and social growth and development. This research is significant because, in circumstances where many women leave their education due to marriage and various other reasons, and their opportunities for advancement are limited, returning to university provides women with the chance to redefine themselves, strengthen their social standing, and improve their individual quality of life. Methods: The research method employed in this study is qualitative, utilizing the grounded theory strategy and Charmaz's constructivist approach. Participants included 26 married women studying for master’s and PhD degrees who had returned to education after several years. They were selected through snowball sampling with maximum diversity. Data were collected through in-depth and semi-structured interviews in three stages: initial, focused, and theoretical, resulting in the categorization of fourteen initial codes, six focused codes, and one theoretical code. Results: In the process of analysis and coding, the focused codes that emerged were self-belief, realization of social and economic status, improved quality of life and meaning-making, academic experience as a context for transformation, intellectual independence and balance in values, and managing life within the framework of multiple roles. Individual and social re-creation was constructed as the theoretical code. Conclusion: Based on the findings, married women who experience university as a context for transformation achieve self-belief through education, which leads to an improved quality of life and meaning making, as well as the ability to manage their lives within the framework of multiple roles. These women have been able to attain intellectual independence and a balance in values in their thoughts and actions in life through education, and alongside acquiring knowledge, they expect the realization of social and economic status from their education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Married women
  • Return to education
  • Re-creation
  • Individual and social development
  • University

مراجع

اسدزاده، احمد؛ میرانی، نینا؛ قاضی‌خانی، فروغ؛ اسمعیل درجانی، نجمه و هنردوست، عطیه (1396). بررسی نقش اشتغال و تحصیلات زنان بر رشد اقتصادی ایران. زن در توسعه و سیاست، 15(3)، 359-381. 
https://doi.org/10.22059/jwdp.2017.225995.1007138
براتعلی، مریم؛ یوسفی، علیرضا و میرشاه‌جعفری، ابراهیم (1389). زنان اشتغال و تحصیلات آموزش عالی. آموزش عالی ایران، 3(2)، 79-101. https://www.sid.ir/paper/378491/fa
براری، مرضیه و محسنی تبریزی، علیرضا (1389). پیامدهای اجتماعی تحصیلات عالی در زنان. مجلۀ تحقیقات زنان (مجلۀ مطالعات زنان)، 4(1)، 98-77.
https://lib.wrc.ir/scholar/view/1/16802
تنها، فاطمه و صادقی، رسول (1402). رابطۀ بین تحصیلات و ازدواج دختران در ایران در دورۀ 1395-1385: تحلیل ثانویه. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 22(60)، 528- 509.  https://doi.org/10.22034/ssys.2022.2070.2476
حکمتی‌پور، نفیسه؛ بهنام وشانی، حمیدرضا و واقعی، سعید (1394). بررسی تأثیر قصه­گویی بر خودکارآمدی تحصیلی کودکان 7-12 سال مبتلا به تالاسمی. مراقبت مبتنی بر شواهد، 5(16)، 28-19. 
https://www.magiran.com/p1453075
رحمانی، جبار و طیبی نیا، مهری (1397). فرآیند تحول هویت اجتماعی زنان در تجربۀ گفتمانی نهاد دانشگاه (مورد مطالعه: زنان متأهل،  شاغل و دانشجو). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 5(11)، 158-129. https://doi.org/10.22080/ssi.2018.1911
رفیع‌پور، فرامرز (1372). سنجش گرایش روستائیان به جهاد سازندگی، تهران: مرکز تحقیقـات روستائی ایران.
سعیدی، پرویز و مسگری، معصومه (1388). بررسی تأثیر دانشگاه بر امور اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زنان. فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد شوشتر، 4(8)، ۲۴۲-۲۱۳. 
https://sid.ir/paper/201854/en
سفیری، خدیجه (1386). زنان و تحصیلات دانشگاهی. مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی)، ویژه­نامۀ علوم اجتماعی، 15(3 )، 127-101.
https://sid.ir/paper/382682/fa
سیدمن، استیون (1401). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی (چاپ دوازدهم). ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
طیبی‌نیا، مهری (1396). دانشگاه، هویت و سیاست زندگی زنان. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
عمادزاده، مصطفی (1382). اهمیت سرمایه‌گذاری در آموزش زنان. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 1(7)، 140-115.
https://jwdp.ut.ac.ir/article_11370.html
قدیمی، اکرم؛ منوچهری قشقایی، آزیتا و قاسمی، مهری (1386). وضعیت زنان در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و آثار آن بر اشتغال آنان. مجلۀ تحقیقات زنان (مجلۀ مطالعات زنان)، 1(3)، 178-148.
https://lib.wrc.ir/scholar/view/1/10646
قربانی، علیرضا (1401). رابطۀ سلامت اجتماعی با رضایت زناشویی (مورد مطالعه: دانشجویان زن دانشگاه پیام نور گنبدکاووس). مسائل اجتماعی ایران، 13(۱)، 179-155.
  ‎ 20.1001.1.24766933.1401.13.1.3.6
گلابی، فاطمه (1393). بررسی تأثیر تحصیلات زنان بر هویت آنان (مطالعۀ موردی شهر تبریز). فصل­نامۀ فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده، 9(27)، 112-83 .
https://civilica.com/doc/1399906/
گیدنز، آنتونی (1392). پیامدهای مدرنیت (چاپ هفتم). ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات مرکز.
مهدیزادگان، ایران (1389). بررسی تحصیلات و آموزش زنان در کشورهای پرجمعیت جهان (E9). زن و فرهنگ، 1(4)، 97-85.
میرزایی، حسین؛ آقایاری هیر، توکل و کاتبی، مهناز (1393). بررسی کیفیت زندگی زنان متأهل در چارچوب نهاد خانواده. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 1(3)، 93-71.
https://journals.iau.ir/article_523534.html
 
Asadzadeh, A., Mirani, N., Ghazi khani, F., Esmail Darjani, N. and Honardoust, A. (2017). Investigating the role of employment and education of women on economic growth in Iran: Gravitational search algorithm and Firefly algorithm approach. Woman In Development & Politics, 15(3), 359-381. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jwdp.2017.225995.1007138
Barari, M., & Mohseni Tabrizi, A. (2010). The social consequences of higher education for women. Women's Studies Research Journal, 4(1), 77–98. [In Persian].
https://lib.wrc.ir/scholar/view/1/16802
Baratali, M., Yosefi, A., & Mir shah jafari, S. E. (2010). Women, work and higher education. Iranian Of Higher Education, 3(2 (10)), 79-102. [In Persian]. SID.
https://sid.ir/paper/378491/en
Blood, R.O., & wolf, D. M. (1960). Husbands and wives: The dynamics of married living. Glencoe, IL: Free Press.
Boertien, D., & Härkönen, J. (2018). Why does women’s education stabilize marriages? The role of marital attraction and barriers to divorce. Demographic Research, 38, 1241-1276.
Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory (2nd ed.). Thousand oaks, CA: Sage.
Charmaz, K., & Bryant, A. (2010). Grounded theory and pragmatism. In A. Bryant & K. Charmaz (Eds.), The SAGE handbook of grounded theory (pp. 197–213). SAGE publications.
Elsayed, A., & Shirshikova, A. (2023). The women-empowering effect of higher education. Journal Of Development Economics, 163, 103101. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2023.103101
Emadzadeh, M. (2003). The importance of investing in women's education. Woman In Development & Politics, 1(7),115-140. [In Persian].
https://jwdp.ut.ac.ir/article_11370.html
Ghadimi, A., Manouchehri Qashqaei, A., & Ghasemi, M. (2007). The status of women in graduate education and its impact on their employment. Women's Studies Journal (Women's Research Journal), 1(3), 148–178. [In Persian]. SID:
https://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/47913891004.pdf
Ghorbani A. (2022). The relationship between social health and marital satisfaction (Case study: female students of Payame Noor Gonbad Kavous university). Social Problems Of Iran. 13(1), 155-179. [In Persian]. URL:
http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3233-fa.html
Giddens, A. (2013). The consequences of modernity (M. Salasi, Trans.; 7th ed.). Tehran: Markaz publishing. [In Persian].
Golabi, F. (2014). Investigating the impact of women's education on their identity (Case study: Tabriz city). Women And Family Cultural-Educational Quarterly, 9(27), 83–112. [In Persian].
https://civilica.com/doc/1399906
Hekmatipour, N., Behnam Vashani, H., Vaghee, S., & Asghari Nekah, S. M. (2015). Effects of storytelling on educational self-efficacy in children with Thalassemia, aged 7-12 years old. Evidence Based Care, 5(3), 19-28. [In Persian].
https://www.magiran.com/p1453075
Mano, Y., & Yamamura, E. (2011). Human capital accumulation through interaction between a married couple: Comparison between a housewife and a working wife (MPRA paper No. 28936). Munich Personal Repec Archive.
https://mpra.ub.uni-muenchen.de/28936/
Mehdizadegan, I. (2010). Women literacy and girls education in E9 countries. Woman And Culture, 1(4), 85–97. [In Persian]. SID.
https://sid.ir/paper/189642/en
Mirzaei, H., Aghayari, T., & Katebi, M. (2014). A study on life quality among married women in family institution. Sociology Of Social Institutions, 1(3), 71-93. [In Persian]. https://journals.iau.ir/article_523534.html
Rafi'pour, F. (1993). Measuring rural people's attitudes toward the construction Jihad organization. Tehran: Iranian rural research center. [In Persian].
Rahmani, J., & Tayebinia, M. (2018). Women’s social identity change based on discourse experience of university: The case of married and working women. Sociology Of Social Institutions, 5(11), 129-158. [In Persian]. https://doi.org/10.22080/ssi.2018.1911
Saedi, P., & Mesgari, M. (2010). Evaluation of Islamic Azad universities effects on women about economical, cultural and social issues. Journal Of Social Sciences, 4(8), 213–241. [In Persian]. SID:
https://sid.ir/paper/201854/en
Saffiri, Kh. (2007). Women and University Education. Journal Of The Faculty Of Literature And Humanities (Kharazmi University), Special issue on social sciences, 15(3), 101–127. [In Persian].
https://sid.ir/paper/382682/fa
Seidman, S. (2022). Contested knowledge: Social theory today. Translator: Hadi Jalili. Tehran: Nashr Ney. [In Persian].
Siegall, M., & Gardner, S. (1999). Contetual factors of psychological empowerment. Pesonnel Review, 29(6), 703-722.
Suitor, J. J. (1987). Mother-Daughter relations when married daughters return to school: effects of status similarity. Journal Of Marriage And The Family,49(2), 435-444.
https://doi.org/10.2307/352312
Tanha, F., & Sadeghi, R. (2023). The relationship between education and marriage of girls in Iran during 2006–2016: A secondary analysis. Strategic Studies On Youth And Sports, 22(60), 509–528. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/ssys.2022.2070.2476
Tayebinia, M. (2017). University, identity and life politics of women. Tehran: Pazhoheshkade motaleate farhangi va ejtemaiee. [In Persian].
Vikram, K. (2023). Modern marriage in a traditional society: The influence of college education on marriage in India. Journal Of Family Issues, 45(5), 1116-1141.
https://doi.org/10.1177/0192513X231155591
 
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 12، شماره 25
شهریور 1404
صفحه 315-338

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار