نقش نهاد اقتصاد و فرهنگ در توسعه و حاشیه‌نشینی: شاخص توسعه‌ی انسانی در مناطق حاشیه‌نشین شهر ایلام

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای سلامت اجتماعی، موسسه کیفیت زندگی دانشگاه دیکین- ملبورن، استرالیا

2 دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز

چکیده

حاشیه‌نشینی از پیامدهای توسعه‌ی ناهمسو و بدریخت در نظام شهرنشینی است. شهرها بستری گسترده از ساختارهای خرد و کلان ارتباطی، تعارضات اجتماعی و خشونت‌های سازمان‌یافته‌اند. شهر ایلام نیز با مسئله‌ی حاشیه‌نشینی و آثار منفی آن روبه‌روست. این بررسی به مطالعه‌ی تطبیقی شاخص‌های توسعه‌ی انسانی شهر- روستا در سه منطقه‌ی حاشیه‌نشین شهر ایلام (بان‌بور، بان‌چرمگ و کمربندی) می‌پردازد. آمارهای پایه‌ای داده‌ها مربوط به سرشماری 1390 و آمارنامه‌ی 1392 استان است. برای امکان مقایسه، آزمون بررسی طراحی و بین 174 خانوارها نمونه‌ی اجرا که اعتبار آن به روش آلفای کرونباخ 62/0= α به دست آمد. نتایج نشانگر توسعه‌نایافتگی و توزیع نابرابر هزینه-درآمد و دیگر شاخص‌های توسعه‌ی انسانی به‌ویژه مؤلفه‌های بهداشت و آموزش است. این نتایج همسویی بالایی با چارچوب نظری پژوهش (گیدنز، زیمل و مرتون) داشت. مهاجرت در این مناطق بیشتر در ساخت خویشاوندی و بر اثر دافعه‌ی اجتماعی- فرهنگی روستایی بوده است، نه دافعه‌ی اقتصادی روستا یا جاذبه‌ی اقتصادی شهرها. سواد سرپرست خانوار بیشتر بر سواد دختران و زنان این مناطق به صورت مثبت و همسو تأثیر داشته است. این مقاله پیوند همه‌جانبه‌ی نهاد مهم آموزش و فرهنگ را با دو مفهوم مهم اجتماعی، توسعه و حاشیه‌نشینی نشان داد و تأثیرگذاری یک‌جانبه‌ی نهاد اقتصاد را به چالش طلبید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Economic and Cultural Institutions on Development and Marginalization: Human Development Index in Illegal Settlements of Ilām Province, Iran

نویسندگان [English]

  • Abdolrahim Asadollahi 1
  • Ali Hosein Hoseinzadeh 2
  • Abdolreza Navvah 2
1
2
چکیده [English]

Marginal settlement is the results of misshaped development and unstructured urbanization. The urban areas have a wide range of macro-micro communicational systems, social conflicts, and organized delinquencies. The province of Ilāmis also encounteringthe issues of marginal regions. This study evaluated the human development indexes (HDI) of rural-urban areas in three marginal regions of Ilām (Bānbōr, Bāncharmag&Kamarbandi). All the main data were collected from national census on 2012 and provincial report of 2013. An inventory was constructed and examined within 174 sampled households with the validity of α=.62 fromCronbach’s alpha. The results were stated undeveloped and unequal distribution of expense-income and indexes regarding HDI especially in rural settlements. These results were accompanied by theoretical frame (Giddens, Simmel& Merton) of the study. Migration in these regions was from cultural-social repulsion of rural regions and wasn't economical repellents of it and nor economical attraction of urban. Additionally, it was structured in kinship. The literacy of parents was positive and main affect especially on female literacy. The study indicated a comprehensive link between important institute of culture and the two concepts of development and marginalization, additionally the effectiveness of the economic institute has been challenged.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human development indexes
  • marginal regions of Ilām
  • social pathology
  • Urban sociology