فرایند تصمیم‌گیری زوجین در تأخیر فرزندآوری و شرایط اجتماعی دخیل در آن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

اهداف: مطالعه‌ی حاضر به منظور کشف فرایند تصمیم‌گیری زوجین در خصوص تأخیر فرزندآوری و همچنین درک و شناخت زمینه-های اجتماعی دخیل در تصمیم‌گیری آن‌ها انجام گرفته است. روش مطالعه: در این پژوهش که در سال 1399 در شهر مشهد انجام گرفت، نمونه‌ها (8 زوج مشهدی که از زندگی مشترکشان چند سالی گذشته بود و تمایل به فرزندآوری نداشتند) به صورت گلوله برفی انتخاب گردیدند و داده‌ها از طریق تکنیک مصاحبه‌ی روایی (فردی و زوجی) و با استفاده از روش کیفی تحلیل روایت گردآوری شدند. یافته‌ها: از تجزیه و تحلیل مضمونی داده‌ها پنج مضمون اصلی پدیدار شد که دامنه‌ی آن‌ها بدین قرار بود: کودک گران‌قیمت، شبکه اجتماعی منصرف‌کننده، شبکه اجتماعی خنثی، با همان تنها و ترجیحات رفاه‌طلبی. یافته‌های حاصل از تحلیل ساختاری روایت نشان داد که زوجین در فرایند زندگی خود با بحران‌ها، مسائل، نگرانی‌ها و تمایلاتی روبرو شده‌اند و در مواجهه با آن‌ها به بررسی و ارزیابی فرزندآوری پرداخته و تصمیم گرفته‌اند آن را به تعویق بیاندازند. برای زوجین، داشتن فرزند در آن موقعیت (دوره از زندگی) منجر به عدم رسیدن به اهدافشان می‌گردد و بر مشکلاتشان می‌افزاید. نتیجه‌گیری: وضعیت اقتصادی زوجین، شبکه اجتماعی، چگونگی رابطه با یکدیگر و اهداف و انگیزه‌های شخصی آن‌ها، در فرایند تصمیم‌گیری در خصوص تأخیر فرزندآوری، نقش قابل ملاحظه‌ای در هر دوره از زندگی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Couples' Decision-Making Process in Delayed Childbearing and Related Social Conditions

نویسندگان [English]

  • Sareh Nematian 1
  • Mohsen Noghani Dokht Bahmani 2
1 M.A in social sciences, Department of Social Sciences, Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi university of Mashhad , Mashhad, Iran
2 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi university of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Objectives: The purpose of the present study is to examine the impact of couples’ decision making process on delayed childbearing and also to understand the context involved in their decisions. Methods: In this research conducted in Mashhad, using snowball sampling, eight couples (who are not willing to have child even a few years after their marriage) were selected. Data was collected using narrative interviews (individually and in pairs) and analyzed through qualitative narrative analysis method. Results: The thematic narrative analysis revealed five themes, including child expenses, discouraging social networks, neutral social networks, and welfare preferences. The results obtained from the structural narrative analysis suggested that couples confronted crises, issues, concerns and trends in their lives which enormously affected their childbearing decision; therefore, they decided to postpone it. For some couples, having a child in the specific situation they were in (specific period of their lives) prevented them from reaching their goals and added to their problems.  Conclusion: Besides, couples’ economic situation, social network, relationship with each other, as well as their personal purposes and motivation had a significant role in decision-making process about postponing childbearing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Delayed childbearing
  • Narrative analysis
  • Couples’ decision-making
  • Social conditions
ادیبی سده، مهدی؛ ارجمند سیاهپوش، اسحاق و درویش زاده، زهرا (1390). بررسی میزان افزایش باروری و عوامل مؤثر بر آن در میان طایفه کرد ساکن اندیمشک، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۴ (۱)، 98-81.
اسحاقی، محمد؛ محبی، سیده فاطمه؛ پاپی‌نژاد، شهربانو و جهاندار، زینب (1393). چالش‌های فرزندآوری زنان شاغل در یک مطالعه کیفی. نشریه زن در توسعه و سیاست، 12(۱)، 114-111.
بانکی‌پور فرد، امیرحسین؛ نامجو، بتول؛ آیت‌اللهی، زهرا و همکاران (1394). دانش خانواده و جمعیت، قم: دفتر نشر معارف، چاپ بیست و سوم.
بیداریان، سهیلا؛ شیری، طهمورث (1388). بررسی عوامل اقتصادی جمعیتی مؤثر بر باروری زنان 49-15 ساله شاغل در آموزش‌وپرورش منطقه 22 تهران، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، ۳ (۳)، 107-93.
پناهی، علی احمد (1395). نگاهی به فواید و آثار فرزندآوری و فرزندپروری در آموزه‌های دینی با رویکرد اخلاقی، نشریه اخلاق، ۶ (۲۱)، 63-33.
چمنی، سولماز؛ شکربیگی، عالیه؛ مشفق، محمود (1395). مطالعه تعیین‌کننده جامعه‌شناختی فرزندآوری (موردکاوی: زنان متأهل شهر تهران)، راهبرد اجتماعی فرهنگی، ۵ (۲۰)، 165-137.
حسینی، حاتم (1390). درآمدی بر جمعیت‌شناسی اقتصادی- اجتماعی و تنظیم ‌خانواده. همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایلنا. (آبان 1400)، صیانت از حقوق خانواده با تصویب طرح تعالی جمعیت، برگرفته از لینک https://www.irna.ir/news/84527898.
خلیلی نژاد، ساره (1389). بررسی نقش عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی به نگرش زنان نسبت به باروری، کتاب ماه علوم اجتماعی، 36، 133-122.
راد، فیروزه و ثوابی، حمیده (1394). بررسی گرایش به باروری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی زنان متأهل 50-15 ساله ساکن شهر تبریز)، فصلنامه علمی مطالعات زن و خانواده، ۳ (۱)، 127-155.
راکعی بناب، ندا؛ کلانتری، صمد؛ مظفری، امین و عباس زاده، محمد (1389). بررسی جامعه شناختی گرایش به فرزند آوری و برخی عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: جوانان متاهل شهر تبریز)، جامعه شناسی کاربردی، ۲۱ (۳۷)، 104-84.
رضایی نسب، زهرا؛ فتوحی، سردار (1396). بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر رفتار باروری در بین زنان 15-49 ساله شهر ایلام، فصلنامه علمی- تروجی، فرهنگ ایلام، ۵۴ و ۵۵، 133-112.
رمضانخانی، علی؛ کبودی، مرضیه؛ حقی، مرجان؛ حاجی‌زاده، ابراهیم و منوچهری، هومان (1392). الگوی تصمیم‌گیری فرزندآوری: یک مطالعه‌ی کیفی، فصلنامه پایش، ۱۲ (۵)، 515-505.
شاکور، مریم (1389). بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر بر باروری زنان شاغل در آموزش و پرورش اندیمشک. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جمعیت‌شناسی، دانشگاه آزاد شوشتر).
شویره، کریستین؛ فونتن، اولیویه (1385). واژگان بوردیو. ترجمه کتبی، مرتضی، تهران، نشر نی.
صادقی فسایی، سهیلا؛ عرفان منش، ایمان (1392). تحلیل جامعه‌شناختی تأثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی و ضرورت تدوین الگوی ایرانی اسلامی. زن در فرهنگ و هنر، 5(1)، 84-63.
عبداللهی، عادل و رحیمی، علی (1396). برساخت اجتماعی سیاست‌های افزایش فرزندآوری و موانع پیش‌رو: مطالعه موردی کاربران اینترنتی، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، ۲۰ (۷۷)، 60-35.
عبداللهی، عادل و فرجادی، غلامعلی (1395). عقلانیت اقتصادی و اجتماعی و کنش فرزندآوری در شهر تهران: نتایج یک مطالعه کیفی، مطالعات جمعیتی، ۱ (۲)، 131-101.
عنایت، حلیمه و پرنیان، لیلا (1392). مطالعه رابطه جهانی‌شدن فرهنگی و گرایش به باروری، فصلنامه زن و جامعه، 2(4)، 136-109.
کلانتری، صمد؛ عباس‌زاده، محمد؛ امین‌مظفری، فاروق و راکعی بناب، ندا (1389). بررسی جامعه‌شناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن، مطالعه جوانان متأهل شهر تبریز، جامعه‌شناسی کاربردی، 2(37)، 104-83.
گیدنز، آنتونی (1387). جامعه‌شناسی. ترجمه صبوری، منوچهر، تهران، نشر نی.
منصوریان، محمدکریم و خوشنویس، اعظم (1385). ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران. ویژه‌نامه جمعیت و توسعه، 24 (2)، 146-129.
هزارجریبی، جعفر و عباس پور، علیرضا (1389). تاثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی بر میزان باروری زنان (مطالعه موردی: شهر تبریز)، فصلنامة پژوهش اجتماعی، ۳ (۶)، 153-139.
 
 
 
Adhikari R. (2010). Demographic, socio-economic, and cultural factors affecting fertility differentials in Nepal. BMC Pregnancy Childbirth,10 (1), 19-28.
Alene G.D. & Worku A. (2008) Differentials of fertility in North and South Gondar zones, northwest Ethiopia: A Comparative cross-sectional study. BMC Public Health, 8, 397-412.
Billingsley, S (2010). Downward Social Mobility and Fertility Decline in Russia. Stockholm University Linnaeus center on social policy and family Dynamics in Europe, SPaDe.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Bronson, Layne (2014) Fertility and agency: Reproduction decisions in modern day Rome. Undergraduate Honor Theses Paper.729.
Ekert-Jaffe, O., & Stier, H. (2009). Normative or economic behavior? Fertility and women’s employment in Israel. Social Science Research38(3), 644-655.
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 105–117). Sage Publications, Inc.
Hakim A. (2010). Factors affecting fertility in Pakistan. Pak Dev Rev, 33(4Pt 2),685-706.
Kertzer, D. I., White, M. J., Bernardi, L., & Gabrielli, G. (2009). Italy’s path to very low fertility: The adequacy of economic and second demographic transition theories. European Journal of Population/Revue Européenne de Démographie25(1), 89-115.
Kulu, H., Boyle, P. J., & Andersson, G. (2009). High suburban fertility: Evidence from four Northern European countries. Demographic research21, 915-944.
Labov, William and Joshua Waletzky. )1967(. “Narrative analysis”. Essays on the verbal and Visual Arts, ed. J. Helm, 12-44. Seattle: U. of Washington press, reprinted in Journal of Narrative and Life History 7:3-38, 1997.
Lee, S. H., Kuo, C. P., Hsiao, C. Y., Lu, Y. C., Hsu, M. Y., Kuo, P. C., ... & Lee, M. C. (2013). Development of a Chinese childbearing attitude questionnaire for infertile women receiving in vitro fertilization treatment. Journal of Transcultural Nursing24(2), 127-133.
Matysiak, A., & Vignoli, D. (2008). Fertility and women’s employment: A meta-analysis. European Journal of Population/Revue européenne de Démographie, 24(4), 363-384.
Munhall, P. L. (2012). Nursing research. Jones & Bartlett Learning.
Oyediran, K., Isiugo-Abanihe, U. C., & Bankole, A. (2006). Correlates of spousal communication on fertility and family planning among the Yoruba of Nigeria. Journal of Comparative Family Studies37(3), 441-460.
United Nation (2019). World population prospects the 2019 revision (2019). Department of Economic and Social Affairs.
Upadhyay, U. D., & Karasek, D. (2012). Women's empowerment and ideal family size: an examination of DHS empowerment measures in Sub-Saharan Africa. International Perspectives on Sexual and Reproductive Health38(2), 78-90.
Yee, L., & Simon, M. (2010). The role of the social network in contraceptive decision-making among young, African American and Latina women. Journal of Adolescent Health47(4), 374-380.