تحلیل جامعه‌شناختی مواجهه شهروندان تهرانی با فقدان فضای پارک خودرو و اخلاقیات مرتبط با آن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، بابلسر، دانشگاه مازندران

2 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، بابلسر، دانشگاه مازندران

چکیده

اهداف: از منظر جیکوبز، فضا و اجتماع رابطه‌ای واضح و وثیق دارند بدان معنا که درک فضا بدون محتوای اجتماعی آن دشوار است. این پژوهش در تلاش است که از دیدگاه جیکوبزی به پدیده و مشکل فضای پارک خودرو در شهر تهران به‌عنوان موضوعی اجتماعی- فضایی توجه نموده تا این رویکرد و توجه به حوزه مطالعات شهری تسری یابد. روش مطالعه: روش پژوهش، ترکیبی- اکتشافی متوالی است. در مرحله اول (کیفی) از تحلیل محتوا استفاده‌شده و مرحله دوم (کمی) به روش پیمایشی انجام‌گرفته است. در بخش کیفی، تمرکز تحقیق معطوف به خبرگزاری و یا سایت‌های خبری معتبری بوده که رخداد موردنظر توسط مردم و یا خبرنگاران در آنها گزارش ‌شده است. روش نمونه‌گیری به شیوه تمام شماری نمونه‌های در دسترس بوده و در بخش کمی با استفاده از نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم و تصادفی ساده تعداد 302 نفر به‌عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار اس‌پی‌اس‌اس۲۳  و مدل تاپسیس  انجام گرفته است. یافته‌ها: اکثر شهروندان تهرانی در طی هفته با فقدان فضای پارک خودرو مواجه می‌باشند. ازجمله تبعات مواجهه شهروندان با نبود جای پارک خودرو، مشاجره و درگیری لفظی با عابرین پیاده‌رو، بوق زدن بی‌مورد و ممتد، جروبحث و فریاد کشیدن، ضرب و شتم، فحاشی و توهین، خارج شدن از خودرو و گلاویز شدن، عدم رعایت حق تقدم و حل مسالمت‌آمیز منازعات می‌باشد. ارزیابی‌ها دلالت بر پایین بودن رعایت اخلاقیات مرتبط با نبود جای پارک خودرو و در کلان‌شهر تهران دارد؛ با این وضعیت، مناطق شرق و شمال تهران به ترتیب ازلحاظ توزیع شاخص‌های موردمطالعه (رعایت اخلاقیات) در رتبه‌های اول و دوم قرار دارند و مناطق جنوب در رتبه آخر قرار می‌گیرد. نتیجه‌گیری: کلان‌شهر تهران با مشکلات فراوانی در این عرصه روبه‌رو است که  اگر برای حل‌وفصل آن تدبیر مناسبی اندیشیده نشود موجب تحمیل هزینه‌های اجتماعی فراوانی هم به گردانندگان سیستم (مسئولین) و هم به استفاده‌کنندگان سیستم (شهروندان) خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of Tehran Citizens' Exposure to the Lack of Parking Space and Related Ethics

نویسندگان [English]

  • Maryam Shaebani 1
  • Mahmoud Sharepour 2
1 Ph.D. Student of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities & Social Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities & Social Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

Objectives: According to Jacobs, space and society have a clear and close relationship, i.e., it is difficult to understand space without its social content. This research tries to address the phenomenon and problem of car parking space as a spatial-social issue from Jacob's point of view and extend this approach and attention to the field of urban studies. Methods : By utilizing an exploratory sequential mixed methods, in the first stage (qualitative part), content analysis, and in the second stage (quantitative part), survey method were performed. In the qualitative section, the researcher focused on reputable news sites where the event was described by the public or reporters. In the quantitative part, using sampling proportional to volume and simple random, 302 people were selected as the study sample. The research population included all citizens of Tehran with is the age of 15 years and higher. To analyze the data, TOPSIS and SPSS23 software were used. Results:The findings showed that most citizens of Tehran have a lack of parking space during the week resulting in arguments and verbal conflict with pedestrians, incessant and continuous horns, arguing and shouting, beatings, obscenities and insults, getting out of cars and gossiping, and not respecting the others’ rights and the peaceful resolution of disputes. Evaluations indicate that the lack of parking space in the metropolis of Tehran causes low ethics. Hence, the eastern and northern regions of Tehran are in the first and second ranks in terms of the distribution of the studied indicators (observance of ethics), respectively, and the southern regions of Tehran are in the last place. Conclusion :The metropolis of Tehran is facing many problems in this area, which if not properly solved, will impose a lot of social costs on both system operators (officials) and system users (citizens).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jane Jacobs
  • Lack of parking space
  • Urban ethics
  • Spatial justice
الوانجی، امین (1398). ارزیابی مشکلات فضاهای عمومی پارک خودرو از دیدگاه شهروندان تهرانی. مجله علمی پژوهشی شریف. 2-35(1/3)، 90-83.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. چاپ اول. تهران: انتشارات سخن.
آمارنامه شهر تهران (1398). سالنامه آماری شهر تهران. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
بای، جعفر (1394). آمار تکان دهنده از نزاع خیابانی در تهران؛ پایتخت ایران، شهر دعواهای خیابانی. قابل دسترس: سایت خبرگزاری برنا.
بهزاد فر، مصطفی و قربانیان، مهشید (1387). طراحی خیابان بر پایه متغیرهای کیفیت محیطی. معماری و شهرسازی آرمان شهر. ۱(۱)، 27-17.
پورمختار، محمد‌علی (1397). جلوگیری شهرداری ها از افزایش خشونت اجتماعی با جبران کمبود پارکینگ. قابل دسترس: سایت سلامت نیوز.
ساسان‌پور، فرزانه و حاتمی، افشار (1396). آینده‌پژوهشی حباب شهرنشینی در کلان‌شهر تهران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۷(۴۷)، 189-171.
سلیمانی، علیرضا و اسدی، مریم (1396). روانشناسی محیطی (اخلاق، رفتار و طراحی شهری). ناشر: طحان.
شارع پور، محمود (1393). شهر، فضا و زندگی روزمره . تهران: تیسا.
شکوری اصل، شیده (1395). شناسایی ویژگی های محیطی تاثیر گذار بر احساس امنیت بانوان در فضاهای شهری. مطالعات شهری. ۶(۲۱)، 91-77.
شورچه، محمود (1393). اخلاق در برنامه ریزی و طراحی شهری. تهران: پرهام نقش.
شیخی، حجت؛ رضایی، محمد رضا(1396). ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مار و پاسخدهی اجتماعی. پژوهش و برنامه ریزی شهری. ۸(29)، 98-83.
صادقی، رسول و زنجری، نسیبه (1396). الگوی فضای نابرابری توسعه در مناطق22گانه کلان شهر تهران. رفاه اجتماعی، ۱۷(۶۶)، 184-149.
صارمی، حمیدرضا و توتزاری، سهیلا (1393). سنجش و ارزیابی سطوح برخورداری مناطق شهری کلان شهر تهران با استفاده از تکنیک TOPSIS". هویت شهر. ۸(۱۸)، 60-47.
طبیبیان، منوچهر؛ شکوهی، محمدصالح و ارباب، پارسا (1389). ارزیابی عدالت اجتماعی در طرح منظر شهری محله خوب بخت، منطقه15 شهرداری تهران. معماری و شهرسازی آرمان شهر، ۵، 122-111.
طیبی ابوالحسنی، امیرحسین (1398). درآمدی بر روش تحقیق: رویه های استاندارد تحلیل داده های کیفی. سیاست نامه علم و فناوری. ۹(۲)، 95-68.
قناعتی، ابوالفضل (1393). تهرانی ها بیشتر بر سر چه موضوعی نزاع می کنند؟. قابل دسترس: سایت خبرگزاری مهر.
کرمانشاهی، شهاب الدین؛ رامندی، علیرضا؛ بشیری نیا، مهدی؛ دشتستانی نژاد، مومنی، مریم و زرگرزاده، مهرناز (1399). آسیب شناسی سیاست های کلان پارک خودروها در کلانشهر تهران و ارائه راهبرد جایگزین. مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.
کلکوهن، ایان (1390). طراحی عاری از جرم: ایجاد منطقه های امن و پایدار، ترجمه مهرداد رایجیان اصلی و حمیدرضا عامری سیاهویی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
ملکی، سعید؛ فیروزی، محمدعلی و مودت، الیاس (1395). سنجش توسعه یافتگی شهرستان های استان یزد با مدل HDI و TOPSIS ، رفاه اجتماعی، ۱۶(۶۰)، 229-203.
مومنی راد، اکبر؛ علی آبادی، خدیجه؛ فردانش، هاشم و مزینی، ناصر (1392). تحلیل محتوا کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، ۴(۱۴)، 222-188.
مومنی، منصور و شریفی سلیم، علیرضا (1390) مدل‌ها و نرم افزارهای تصمیم گیری چند شاخصه. تهران: سیمای دانش.
محمد پور، احمد ( 1389). طرح های تحقیق با روش های ترکیبی: اصول پارادایمی و روش های فنی. مطالعات اجتماعی ایران، ۴(۲)، 107-81.
مدنی پور، علی (1384). طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرآیندهای اجتماعی و مکانی. ترجمه فرهاد مرتضایی. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
معروفی، یحیی و یوسف زاده، محمدرضا (1388). تحلیل محتوا در علوم انسانی. همدان: سپهر دانش.
نقره کار، عبداالحمید؛ حمزه نژاد، مهدی و دهقانی تفتی، مهدی (1389). بررسی تاثیر محیط طبیعی بر رفتار و اخلاق از دید متفکران اسلامی و نتایج آن در طراحی محیط مصنوع. معماری و شهرسازی آرمان شهر. ۳(۵)، 96-79.
نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرحناز و ایزدی، ملیحه (1389) کاربرد تکنیک TOPSIS در تحلیل و اولیت بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی مناطق شهری اصفحان). مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی. 38: 100-83.
ولی زاده اوغانی، محمد باقر و وفایی پورسرخابی، الناز (1397). اخلاق و ارتباط آن یا معماری. اندیشه معماری. ۲(۴)، 18-1.
 
 
 
Amin, A., & Thrift, N. (2005). Citizens of the world: Seeing the city as a site of international influence. Harvard International Review, 27(3),14–17.
Basta, C. & Moroni, S. (2013). Ethics, design and planning of the built environment. Dordrecht: Springer.
Carmona, M., Heath, T., Oc, T. & Tiesdell, S. (2003). Public places—urban spaces: the dimensions of urban design. Oxford: Architectural Press.
Chan, J. K. (2018). Design ethics: Reflecting on the ethical dimensions of technology, sustainability, and responsibility in the Anthropocene. Design Studies54, 184-200.
Chan, J. K. (2018). Urban ethics in the anthropocene: The moral dimensions of six emerging conditions in contemporary urbanism. Springer.
Connolly, J. J. (2019). From Jacobs to the Just City: A foundation for challenging the green planning orthodoxy. Cities91, 64-70.
Glaeser, E. L. (2000). Cities and ethics: An essay for Jane Jacobs. Journal of Urban Affairs22(4), 473-493.
Hartmann, T., Basta, C., Rocco, R. (2016). Jane Jacobs, ethics, and the just city. Available at:  https://janejacobs100.co/track-1/.
Hollstein, L. (2017).Review of eyes on the street: The life of Jane Jacobs, by Robert Kanigel. Journal of Urban Affairs,40(156), 1-2.
Hirt, S., & Zahm, D. (Eds.). (2012). The urban wisdom of Jane Jacobs. Routledge.
Kidder, P. (2008). The urbanist ethics of Jane Jacobs. Ethics Place and Environment (Ethics, Place & Environment (Merged with Philosophy and Geography))11(3), 253-266.
Laurence, P. L. (2016). Becoming Jane Jacobs. Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press.
Laurence, P. L. (2019). Jane Jacobs's urban ethics. Cities91, 29-38.
Schubert, D. (2014). Contemporary perspectives on Jane Jacobs: reassessing the impacts of an Urban visionary. Farnham, England: Ashgate.
Schubert, D. (2018). Jane Jacobs, cities, urban planning, ethics and value systems. Cities. 19, 4-9.
Steen, Marc (2015). Upon Opening the Black Box and Finding It Full: Exploring the Ethics in Design Practices. Science, Technology, & Human Values. 40(3), 389-420.