شهرهای دانش، شهرهای دانشگاهی و مطالعات آمایش سرزمین

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار موسسه پژوهش وبرنامه ریزی آموزش عالی، تهران، ایران

چکیده

اهداف: پیدایش شهرهای دانش جدید پیامد شکل گیری جامعه دانش محور و اقتصاد دانش بنیان است. ظهور این  مراکز از سویی نتیجه تقارب تئوری های توسعه دانش محورو مدیریت دانش و مطالعات شهری است. از سویی شهر دانش نتیجه آشتی رفاه اقتصادی و ارزش های اجتماعی نیزهست؛ جایی که سرمایه های فکری ، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و سرمایه مالی و فیزیکی با هم گره می خورند؛ مکانی که در جذب، حفظ و رشد مغزها کارآمد است. شکل گیری شهرهای دانش عمدتاً از مولفه‌هایی آغاز شده است که ریشه جغرافیایی داشته و مستقیماً به مبحث آمایش سرزمین ارتباط دارد.شهرهای دانش بیش از سایر اجتماعات انسانی نیازمند افق راهبردی و طرح توسعه و آینده پژو هی هستند بنابراین در طرح‌های آمایش نیازمند توجه مضاعف‌اند . امری که درکشورایران مورد کم توجهی قرارگرفته است. هدف اصلی مطالعه حاضر این است که  با توجه به ارکان و ویژگی‌های  شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی روشن کند چه ملاحظات عمده‌ای برای تکوین درست این مراکز می‌بایست مدنظر سیاستگذاران قرار گیرد؟روش مطالعه: این پژوهش ازنظر هدف درزمره تحقیقات کاربردی، ازنظر ماهیت یک پژوهش کیفی، وازنظرروش یک مطالعه تطبیقی-مقایسه ای است.یافته‌ها:  یافته های مطالعه مقایسه ای نشان می دهد شهرهای دانشگاهی ایران از میان سه گروه ویژگی (توسعه دانشگاهی – توسعه اجتماعی و فرهنگی – ویژگی های ارتباطی) تنها ویژگی نخست را در عمل تحقق داده اند.نتیجه‌گیری: توسعه شهرهای دانش و شهرهای دانشگاهی در ایران تکثیر واحدهای علمی و مراکز دانشگاهی بوده است نه ارتقا و توسعه هنجارهای علم. حتی تأسیس و توسعه این مراکز در امتداد سنت علمی قدیم ایران نبوده بلکه سرریز ناموزون یک تقاضای اجتماعی مهار نشده بوده است که بدون توجه به اصول آمایش سرزمین به خودی خود شکل گرفته است. نویسنده هشت پیشنهاد برای بهبود این وضعیت درانتهای مقاله ارائه کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Knowledge Cities, Academic Cities and Spatial Planning

نویسنده [English]

  • Gholamreza Zakersalehi
Associate professor, Institute for Research and Planning in Higher Education, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objectives: The advent of modern knowledge cities is the consequence of formation of knowledge-centered society and knowledge-based economy. The appearance of these centers, on the one hand, results from convergence of theories of knowledge-based development, knowledge management and urban studies. On the other hand, knowledge city is the result of the reconciliation between economic welfare and social values; a place where intellectual capital, social capital, human capital, as well as financial and physical capitals are strongly connected and influence each other; an efficient place in attracting, retaining and growing brains. The formation of knowledge cities is mainly started from components with geographical origins and directly related to the subject of land-use planning. Knowledge cities are in need of strategic plans, development plans and future studies more than other human societies. Hence, they require multiple-dimension attention to regional planning. This has been neglected in Iran.The main purpose of this study is to clarify what are the main considerations for the proper development of these centers, given the pillars and characteristics of knowledge cities and academic cities.Methods: This qualitative comparative study is in the category of applied research in terms of purpose. Results: The findings show that Iran academic cities just have the first characteristic among the three characteristics (academic development, social and cultural development, communicative characteristics) of knowledge cites in practice. Conclusion: The development of knowledge cities and academic cities in Iran has been the proliferation of scientific units and university centers, not the promotion and development of science norms.Even the establishment and development of these centers has not been in line with the ancient scientific tradition of Iran. Rather, the unbalanced overflow has been an unbridled social demand that has formed on its own without regard to the principles of spatial planning.The author offers eight suggestions for improving this situation at the end of the article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge cities
  • Academic cities
  • Spatial planning
  • Higher education
ابراهیم‌زاده، عیسی (1389). آمایش سرزمین و برنامه ریزی محیطی در جنوب شرق ایران. تهران: انتشارات اطلاعات.
ابراهیمی، مهدی (1388). معرفی و بررسی کتاب فضا و نظریة اجتماعی، مجله جامعه شناسی ایران، ۹(۳)، 161-168
اکبری، مهناز (1388). آمایش سرزمین. اندیشه گسترسایپا، 93، 88.
سازمان برنامه و بودجه (1363). طرح پایه مطالعات آمایش سرزمین اسلامی (جلداول). تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی (1380). مطالعات آمایش سرزمین، سابقه، مفاهیم و شرایط کنونی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت وبرنامه ریزی.
قربانی، رامین، زیاری، کرامت ا... و دیگران (1399) تحلیل بر هم کنش کارکرد آموزش عالی وصنعت در ایران از منظر آمایش سرزمین. فصلنامه آمایش سرزمین، ۱۲(۲)، 519-479.
قانعی راد، محمدامین (۳۰ مهر 1396). تهران شهری ناخواناست،گفتگو با همشهری، برگرفته از:
کاریلو، فرانسیسکو خاویر (1390). شهرهای دانش، رویکردها، تجارب و دیدگاهها. ترجمه زینب کرکه آبادی و ایمان علی پور، تهران: انتشارات آذرخش.
گامپرشت، بلیک (1393). شهردانشگاهی درامریکا، ترجمه احمد احمدپور، تهران: انتشارات جهاددانشگاهی.
گروه نویسندگان (1387). آمایش ملی سرزمین و تأسیسات حیاتی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
مخدوم، مجید (1380). شالوده آمایش سرزمین. چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مهراد، جعفر(1392). ملاکهای انتخاب بهترین شهرهای دانشجویی دنیا، مهرنیوز 5/9/1392.
موسسه پژوهش وبرنامه ریزی آموزش عالی(1400). راه دانش، مذاکرات روسای دانشگاهها وموسسات آموزش عالی 1368-1366، نشستهای 14-11. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
موسسه پژوهش وبرنامه ریزی آموزش عالی (1399). آمارآموزش عالی درسال1397-1398.
موسسه تحقیقات وبرنامه ریزی آموزشی (1355). آمارآموزش عالی درپنجاه سال شاهنشاهی پهلوی،23-61.
وحیدی، پریدخت (1373). آمایش سرزمین: راهنمایی برای برنامه ریزی آموزش عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، ۷و ۸، 103-74.
وحیدی، پریدخت (1374). ارزیابی مطالعات آمایش سرزمین ایران از دیدگاه آموزش عالی، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی  در آموزش عالی، 10، 41-61.
 
 
 
Bangor university (2021) Strategy 2030: A Sustainable world for future generation.p.8
Baqir, M. N., & Kathawala, Y. (2004). Ba for knowledge cities: a futuristic technology model. Journal of Knowledge Management, 8(5), 83-95.
Chen, S., & Choi, C. J. (2004). Creating a knowledge-based city: the example of Hsinchu Science Park. Journal of Knowledge Management8(5), 73-82.
Gumprecht, B. (2003). The American college town. Geographical Review93(1), 51-80.
Murphy, M. (2012). Developing a knowledge city region: A ten piont plan. Dublin Chamber of Commerce.