شناسایی عوامل مرتبط بر تاب‌‌آوری اجتماعی در شرایط شیوع بیماری کووید- 19 (مورد مطالعه: شهروندان بالای 18 سال شهر همدان)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌‌‌شناسی دانشگاه پیام نور.تهران. ایران

2 کارشناسی ارشد جامعه‌‌‌شناسی، دانشگاه یاسوج. ایران

چکیده

هدف: شناسایی عوامل مرتبط با تاب‌‌آوری اجتماعی در شرایط شیوع کووید- 19 و تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم عوامل مذکور در میزان تاب‌‌آوری اجتماعی در میان شهروندان همدان می‌‌باشد. متغیر وابسته در این بررسی میزان تاب‌‌آوری اجتماعی و متغیرهای مستقل، عواملی چون، آگاهی، نگرش، سرمایه‌‌ی اجتماعی، دسترسی به منابع و… است. روش مطالعه: روش پژوهش علّی- همبستگی می‌‌باشد و روش گردآوری داده‌‌ها زمینه‌‌یابی (پژوهش پیمایشی) بوده است. روش نمونه‌‌گیری تصادفی خوشه‌‌ایی چندمرحله‌‌ایی و جمع‌‌آوری داده‌‌ها با استفاده از پرسش‌‌نامه‌‌ی محقق‌‌ساخته با سنجش پایایی و روایی انجام گرفته است. جامعه‌‌ی آماری شامل کلیه‌‌ی شهروندان بالای 18 سال شهر همدان می‌‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر به‌‌عنوان نمونه‌‌ی آماری انتخاب شدند. یافته‌‌ها: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد، متغیرهای آگاهی، نگرش، سرمایه‌‌ی اجتماعی، امنیت شغلی، پایگاه اجتماعی و اقتصادی و سن افراد رابطه‌‌ی مثبت و معناداری با تاب‌‌آوری اجتماعی دارند. اما تاب‌‌آوری در میان زنان و مردان تفاوت معناداری را نشان نداد؛ نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد، حدود 28 % تغییر در واریانس متغیر تاب-آوری اجتماعی در شهر همدان، ناشی از تغییرات در متغیرهای مستقل است. نتیجه‌‌گیری: نتایج نشان داد، تاب‌‌آوری شهروندان همدان در سطح پایینی قرار دارد. ضمن اینکه، متغیر سرمایه‌‌ی اجتماعی مهم‌‌ترین متغیر مؤثر در میزان تاب‌‌آوری اجتماعی در نتایج تحلیل مسیر به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifyng Factors Related to Social Resilience in Case of Covid-19 Outbreak: ACase Study on Hamedan Citizens

نویسندگان [English]

  • Safeollah Safaei 1
  • Nasrin Moradi Shahbaz 2
1 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, Payame Noor University, Tehran. Iran
2 M.A. in Sociology, University of Yasouj, Iran
چکیده [English]

Objective: The objective of this article is to identify the factors related to social resilience in the conditions of the outbreak of Covid-19 and determine the direct and indirect effects of the mentioned factors on the level of social resilience among the citizens of Hamaden. The dependent variable in this study is the level of social resilience and the independent variables are factors such as awareness, attitude, social capital, access to resources, etc. Research Method: The research method is causal-correlational, and the data collection method is field research (survey research). The participants were selected through a multi-stage cluster random sampling and the data was collected using a researcher-made questionnaire with reliability and validity. The statistical population included all citizens over 18 years old in Hamedan City, among whom 382 individuals were selected as the statistical sample using Cochran's formula. Findings: The results of Pearson's correlation test showed that the variables of awareness, attitude, social capital, job security, social and economic base and people's age had a positive and significant relationship with social resilience. However, resilience did not show a significant difference between men and women. The results of multivariable regression showed that about 28% of the change in the variance of the social resilience variable in Hamedan City was caused by the changes in the independent variables. Conclusion: The results showed that the resilience of the citizens of Hamedan was at a low level. In addition, the variable of social capital was found to be the most important effective variable in the level of social resilience in the results of path analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social resilience
  • social capital
  • Learning organization
  • Hamedan

مراجع

اعتباریان، اکبر؛ کشتکار رجبی، مهناز (1398). «بررسی و نقد فلسفی نظریه‌ی دو عاملی فردریک هرزبرگ از دیدگاه نمادین- تفسیری». فصل‌نامه‌ی علمی – پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 27(89)، 119-147.
الواری، سمیه(1398). «مطالعه‌ی جامعه‌شناختی تاب‌آوری شهری (مورد مطالعه: شهر یزد)». پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. علوم اجتماعی - پژوهش علوم اجتماعی. دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی – دانشکده‌ علوم اجتماعی.
بهارلویی، مریم؛ نایه در، مهدی(1399). «مطالعه‌ی جامعه‌شناختی چالش‌های مدیریت بحران کرونا در سطح محلی مطالعه‌ی موردی: شهر کاشمر». مدیریت بحران و وضعیت‌های اضطراری. 40(7)، 93-123.
توسلی، غلامعباس (1373). نظریه‏های جامعه‏شناسی. تهران: انتشارات سمت.
جادران، فاطمه؛ یزدانی، حمیدرضا (1399). «شناسایی مؤلفه‌های سرمایه‌ی‌ اجتماعی کلان برای مقابله با پیامدهای ویروس کرونا». علوم مدیریت ایران. 56(12). 63-94.
دانشور خرم، عاطفه (1397). «تحلیل و بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی و ارائه‌ی الگویی جهت ارتقای شاخص‌های آن در کلانشهر مشهد نمونه‌ی موردی : منطقه‌ی 11 شهر مشهد». پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. رشته‌ی شهرسازی - برنامه‌‌ریزی شهری.
دلاکه، حسن؛ ثمره محسن‌بیگی، حسین؛ شاهیوندی، احمد. (1396). «بررسی میزان تاب‌آوری اجتماعی در مناطق پانزده‌گانه‌ی شهر اصفهان». جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی. 4(9)، 252-227.
دلیری حسن، اسعدی مرضیه(1400). «تحلیل اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر گسترش همه‌گیری کووید-۱۹ در دنیا به روش تحلیل عاملی». مجله‌ی پژوهش سلامت،۶ (۳) ، 252-۲۳۹.
رحیمی، فردین (1400). «بررسی رابطه‌ی ابعاد تاب‌آوری با مدیریت شهری در دوران شیوع پاندمی کووید-۱۹ (مورد مطالعه: شهر تهران)». پنجمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات نوین مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و محیط زیست در قرن ۲۱، تهران. مرکز همایش‌های بین المللی.
رهنما، محمدرحیم؛ بازرگان، مهدی (1399). «تحلیل الگوهای مکانی-زمانی اپیدمی ویروس‌ کووید 19 و مخاطرات آن در ایران». پژوهش‌نامه‌ی مدیریت مخاطرات، 7(2)، 127-113.
ریتزر، جورج (1374). نظریه‌ی جامعه‏شناسی در دوران معاصر. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
سام آرام، عزت‌الله؛ سمانه، منصوری(1396). «تبیین و بررسی مفهوم تاب‌آوری اجتماعی و ارزیابی تحلیلی شاخص‌های اندازه‌گیری آن». فصل‌نامه‌ی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، 8(32) ، 141-157.
طهماسبی مقدم، حسین؛ احدنژادروشتی، محسن؛ حیدری، محمدتقی؛ شغلی، علیرضا (1399). تبیین عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی در برابر مخاطرات بیولوژیکال با تأکید بر کووید-19 (مطالعه‌ی موردی: شهر زنجان). پژوهشات کاربردی علوم جغرافیا، 63(9)، 24-40.
فیلد، جان (1385). سرمایه‌ی اجتماعی، « ترجمه‌ی جلال متقی»، تهران: مؤسسه‌ی عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
کریمی، یوسف (1387). نگرش و تغییر نگرش. تهران: مؤسسه‏ی نشر ویرایش.
کوزر، لیوئیس (1385). زندگی و اندیشه‏ی بزرگان جامعه‏شناسی. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات علمی.
مجیدی عبداله، قهرمانی علی‌اکبر، محمودآبادی علی‌اکبر(1387). «بررسی رابطه‌ی بین ابعاد توانمندسازی و امنیت شغلی کارکنان دانشگاه علوم انتظامی». پژوهش‌های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی), 3(4), 437-451.
نصیرزاده، مصطفی؛ آخوندی، مریم؛ جمالی‌زاده نوق، احمد؛ خرم‌نیا، سعید (1399). «بررسی وضعیت استرس، اضطراب، افسردگی و تاب‌آوری ناشی از شیوع بیماری کرونا در خانواده‌های شهرستان انار در سال 1399». مجله‌ی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، (19)2، 889-898.
نیک‌بخش، بهرام (1400). «مدل‌یابی عوامل ساخت سرمایه‌ی اجتماعی قبل و بعد از فراگیری بیماری کووید-19 با تأکید بر عامل قومیت در استان خوزستان». پژوهش‌نامه‌ی مدریت سرمایه‌ی اجتماعی، 8(3)، 473-500.
 
 
 
Alizadeh, H. Sharifi, A (2021). Analysis of the state of social resilience among different socio-demographic groups during the COVID- 19 pandemic. International Journal of Disaster Risk Reduction. 64(2). 203-213.
Atarodi, A. Atarodi. A (2020). Social Resilience as a Protection Against COVID-19 Outbreak. Journal of Research & Health.  2020, 10(5):275-276.
Bartscher, K. SebastianSeitz, S. Siegloch, M. Slotwinski, N (2021). Social capital and the spread of covid-19: Insights from european countries. Journal of Health Economics. Volume 80, December 2021, 112(3). 24-29.
Berawi, M.A (2020). Empowering Healthcare, Economic, and Social Resilience during Global Pandemic Covid-19. International Journal of Technology, 11(3), 436-439.
Gall Gilberto, C (2006). Linkages between vulnerability, resilience, and adaptive capacity. Global Environmental Change 16 (3):293-303.
Clauss Ehlers, C. Ya Ting J. & Chen, W. C (2008). Resilience from childhood stressors: The Role of cultural Resilience, Ethnic Identity, and gender Identity. Journal of Infant, Child, and Adolescence Psychotherapy,12(3) 136-138.
Elliott, J. R. Haney, T. J. and Sams-Abiodun, P (2010) ‘Limits to social capital: Comparing network assistance in two New Orleans neighborhoods devastated by hurricane Katrina’, The Sociological Quarterly 51(4): 624–648.
Giddens, A. (1984). The Constitution of Society: Outline of the Theory of Structuration, Cambridge: Polity press. 11(4): 301–312.
Helliwell, J. F, Huang, H. and Wang, S. (2018) ‘New evidence on trust and well-being’, in E.M. Uslaner (ed.) The Oxford Handbook of Social and Political Trust. New York, NY: Oxford University Press,81(6), 409–446.
Huynh, G. ThiNgoc, H. VanKhanh, T. Kim, N. Van, Ph (2021). Knowledge and attitude toward COVID-19 among healthcare workers at District 2 Hospital, Ho Chi Minh City. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 13(6), 260-265.
Imbulana, J. Arachchi, J. Managi, S (2021). The role of social capital in COVID-19 deaths. BMC Public Health 21, 434 (2021), 61(22) .98-108.
Prados, J. Lozano-Díaz, A & Jesús Muyor, R (2020). Factors explaining social resilience against COVID-19: the case of Spain. European Societies.2020.10(31). 7-19.
Kamandari, M. Shokouhi, M.A, Rahnama, M.R (2019). Spatial analysis of social indicators resilience of urban areas in four districts of the Kerman city. Journal of Urban Social Geography, 5(2), 69-85. (In Persian).
Kostenko, M. Nina, D. Mykola, S. Viktoriya, S. Kurochkina, V (2021). strengthening social resilience in the context of the COVID-19 pandemic. Palliat Med. 2021 May;35(5), 852-861.
 
Cutter, L. Susan, L.  Melissa, B. Christopher, B. Elijah, E. Eric, T. Webb, J (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change 18 (2008), 54(9), 598–606.
Maguire, B. & Hagan, P. (2007). Disasters and communities: Understanding social resilience. The Australian Journal of Emergency Management, 22(2), 16–20.
Shaul Kimhi et all. (2020). Distress and Resilience in the Days of COVID-19: Comparing Two Ethnicities. International Journal of Environ        -mental Research and Public Health.2020.17(10): 33-49.
Zabaniotou, A (2020). A systemic approach to resilience and ecological sustainability during the COVID-19 pandemic: Human, societal, and ecological health as a system-wide emergent property in the Anthropocene. Global Transitions ,2(12), 116-126.
Platt, D. (2013), “Resilient futures creating opportunity ahead of complex change”, Resilient Futures network.
Quintana. T. Aguiar, Thi Hong, J. M. Sanabria.D (2021). Do job  insecurity, anxiety and depression caused by the COVID-19 pandemic influence hotel employees’ self-rated task performance? The moderating role of employee resilience. International Journal of Hospitality Management. 94(41). 230-241.
Sandín-Esteban, M. and Sánchez-Martí, A (2015). ‘Resiliencia y éxito escolar en jóvenes inmigrantes’, Infancia y Aprendizaje: Journal for the Study of Education and Development 38(1): 175–211.
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 9، شماره 19
شهریور 1401
صفحه 187-212

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار