تأثیر سرمایه اجتماعی زنان بر مناسبات قدرت در نهاد خانواده

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد مطالعات زنان و خانواده، گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

اهداف: مقاله حاضر با هدف بررسی تأثیر سرمایه ‌اجتماعی زنان بر مناسبات قدرت در نهاد خانواده انجام شده و در آن تلاش شده تا تغییر و تحولات مناسبات قدرت را در نهاد خانواده تحت تأثیر مشارکت، ارتباط و اعتماد اجتماعی و همچنین سن، تعداد سال‌های تحصیل و وضعیت اشتغال زنان مورد مطالعه قرار دهد. روش مطالعه: روش تحقیق مورد استفاده، پیمایش و ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامه بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل زنان متأهل 20 الی 64 ساله ساکن شهر تهران در سه منطقه 3، 8 و 17 است. حجم نمونه تحقیق 387 نفر می‌باشد. روش نمونه‌گیری ترکیبی از روش‌های طبقه‌بندی چندمرحله‌ای و تصادفی ساده بوده است. یافته‌ها: نتایج آزمون‌های دومتغیره نشان داد که تمامی متغیرهای مستقل تأثیر معناداری بر متغیر وابسته (مناسبات قدرت در خانواده) دارند. نتایج تحلیل چندمتغیره حاکی از آن بود که تمامی متغیرها اعم از سن، تعداد سال‌های تحصیل، منطقه محل سکونت، وضعیت اشتغال، ارتباط ‌اجتماعی، اعتماد اجتماعی و مشارکت ‌اجتماعی، تأثیر معناداری بر متغیر وابسته داشته‌اند. متغیرهای وضعیت اشتغال، ارتباط ‌اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت ‌اجتماعی، تعداد سال‌های تحصیل، سن و منطقه محل سکونت به ترتیب بالاترین تأثیر رگرسیونی را روی متغیر وابسته (مناسبات قدرت در خانواده) داشته‌اند. جهت رابطه تمامی متغیرها به جز سن بر مناسبات قدرت در خانواده، مثبت بوده است. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های تحقیق می‌توان انتظار داشت با افزایش سطح تحصیلات زنان در جامعه و به تبع در خانواده و همچنین افزایش مطالبه اشتغال زنان، علاوه بر تغییر جایگاه آنان در مناسبات قدرت خانواده، شاهد تغییر جایگاه آنان در نظام تصمیم‌گیری و قدرت در ساحت اجتماعی و در عرصه عمومی نیز خواهیم بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Impact of Women’s Social Capital on Power Relations in the Family Institution

نویسندگان [English]

  • Marjan Rashvand Sorkhkouleh 1
  • Zahra Mirhosseini 2
  • Reyhane Shariati 3
1 Assistant professor, Department of Demography, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Women and Family Studies, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
3 Master of Women and Family Studies, Department of Women and Family Studies, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objectives: This study aims to investigate the impact of women’s social capital on power relations in the family, which is important and necessary to understand the changes and transformations in power relations within the family institution under the influence of social participation, communication, social trust, as well as age, years of education, and employment status of women. Research Method: The research method used was a survey, and the data collection tool was a questionnaire. The population of the study included married women aged 20 to 64 residing in Tehran in three districts: 3, 8, and 17. The study’s sample size was 387 participants, who were selected through a combination of multi-stage stratified and simple random sampling methods. Findings: The results of the bivariate tests showed that all independent variables significantly impact the dependent variable (power relations in the family). The results of multivariate analysis indicated that all variables, including age, years of education, residential area, employment status, social communication, social trust, and social participation, had a significant impact on the dependent variable. Employment status, social communication, and area had the highest regression effects on the dependent variable (power relations in the family). The relationship between all variables except age and power relations in the family was positive. Conclusion: Based on the research findings, it can be expected that with the increase in women’s education levels in society and consequently in families, and with the increase in women’s employment demand, we will witness changes in their position in family power relations as well as changes in their decision-making system and power in social arenas and public spheres.

کلیدواژه‌ها [English]

  • women
  • family institution
  • social capital
  • power relations

مراجع

بوردیو، پییر (1395)، مسائل جامعه­شناسی (چاپ دوم). ترجمه پیروز ایزدی. تهران: نسل آفتاب.
بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی. تهران: انتشارات کیهان.
چتری، شهربانو (1397). مقایسه تطبیقی توسعه زنان در کشورهای توسعه­یافته و ایران و پیامدهای اخلاقی آن در جامعه. پژوهش‌های اخلاقی، 8(4)، 78-63.
رحمانی، محمود و کاووسی، اسماعیل (1387). اندازه­گیری و مقایسه سرمایه اجتماعی در بخش‌های دولتی و خصوصی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تولید علم.
زکی، محمدعلی (1394). بررسی سرمایه اجتماعی زنان و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مورد دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اصفهان).  فصل­نامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده (فرهنگی - دفاعی زنان و خانواده سابق)، ۹(30)، 78-53.
سهراب‌زاده، مهران؛ شعاع، صدیقه؛ موحد، مجید و نیازی، محسن (1398). تبیین ارتباط انسجام خانواده و ساختار توزیع قدرت در آن) نمونه موردی زنان متأهل شهر شیراز. جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، ۶(1۴)، ۲۸۵-۲۶1.
شجاعی‌باغینی، محمدمهدی (1387). مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
شریفیان ثانی، مریم (1380). سرمایه اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری. فصل­نامه رفاه اجتماعی،1(5)، 18-2.
صادقی، رسول و زنجری، نسیبه (1396). الگوی فضایی نابرابری توسعه در مناطق 22گانه کلانشهر تهران. فصل­نامه رفاه اجتماعی، 17(66)، 149-184.
علمی، زهرا (میلا)؛ شارع پور، محمود و حسینی، سید امیرحسین (1384). سرمایه اجتماعی و چگونگی تأثیر آن بر اقتصاد. مجله تحقیقات اقتصادی، 4(71)، 295-239.
مبشری، محمد (1388). سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی. پژوهش­نامه سرمایه اجتماعی، 22(40)، 156-135.
مرتضوی، سید خدایار و پاکزاد، شهیندخت (1396). تبیین نگرش زنان نسبت به اقتدارگرایی مردانه با استفاده از مدل پیر بوردیو (مطالعه موردی: طایفه دهبالایی شهر ایلام). پژوهش­نامه زنان، 8(21)، 146-117.
مردانی، مرضیه و موحد، مجید (1395). بررسی عوامل مؤثر بر جایگاه زنان در ساختار قدرت نهاد خانواده (نمونه موردی زنان متأهل شهر شیراز). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 3(6)، 71-43.
مهدوی، محمدصادق و صبوری خسروشاهی، حبیب (1382)، بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده‌های تهرانی. فصل­نامه علمی پژوهشی مطالعات زنان، 1 (2)، 67-27.
میرحسینی، بیدا؛ آقاجانی مرسا، حسین و حبیب پورگتابی، کرم (1398). مطالعات اجتماعی زنان و رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی آن‌ها (مورد مطالعه: زنان شهر قزوین). فصل­نامه مطالعات زن و خانواده، 7(1)، 95-73.
میرحسینی، زهرا؛ ابراهیمی، مرضیه و پاکدل، پریسا (1400). بررسی عوامل مؤثر بر قدرت زنان در خانواده. فصل­نامه خانواده­پژوهی، 17(68)، 539-523.
میرزایی، حسین؛ آقایاری هیر، توکل و کاتبی، مهناز (1394). بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده‌های شهر تبریز. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد،12(1)، 91-69.
نبوی، سید عبدالحسین و احمدی، لیلا (1386). بررسی تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری). مجله جامعه‌شناسی ایران، 8(2)، 82-59.
 
Abbott, P., Tyler, M., & Wallace, C. (2006). An introduction to sociology: Feminist perspectives. Routledge.
Biro, A. (1991). Social science culture. Translation: Bagher Sarukhani, Tehran: Kahan Publications. [In Persian]
Bourdieu, P. (2016). Sociological issues (2nd ed.). Translation: Pirouze Ezadi, Tehran:Nasle Aftab, Second edition. [In Persian]
Chatri, S. (2018). Comparative comparison of women's development in developed countries and Iran and its moral consequences in society. Ethical research, 8 (4), 63-78. [In Persian]
Demissie, G. D., Akalu, Y., Gelagay, A. A., Alemnew, W., & Yeshaw, Y. (2022). Factors associated with decision-making power of married women to use family planning in sub-Saharan Africa: a multilevel analysis of demographic health surveys. BMC public health, 22(1), 837.
Elmi, Z., Sharepour, M., & Hosseini, A. (2006). Social capital and how it affects the economy. Economic Research, 4 (71), 239-295. [In Persian]
Isvan, N. A. (1991). Productive and reproductive decisions in Turkey: The role of domestic bargaining. Journal of Marriage and the Family, 4(53), 1057-1070.
Lai, S. L., & Tey, N. P. (2020). Contraceptive use in Cambodia: does household decision-making power matter?. Culture, health & sexuality, 22(7), 778-793.
Mahdavi, M., & Sabouri, H. (2003). Study the power distribution structure in Tehrani families. Women's Studies Scientific Research Quarterly, 1 (2), 27-67. [In Persian]
Mardani, M., & Movahed, M. (2016). Study on determinants of women’s status in power structure of family. Sociology of Social Institutions, 3 (6), 43-71. [In Persian]
Mirhosseini, B., Aqhajani Mersa, H., & Habibpour, K. (2019). Social demands of women and the relation of lifestyle and social capital (a case study of women in Qazvin City). Women and Family Studies, 7 (1), 73-95. [In Persian]
Mirhosseini, Z., Ebrahimi, M., & Pakdel, P. (2022). Investigating the factors affecting women's power within the family the family. Family Research, 17 (68), 523-539. [In Persian]
Mirzaei, H., Aghayari, T., & Katebi, M. (2015). Examining the power distribution structure in Tabriz families. Social Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, 12 (1), 69-91. [In Persian]
Mobasheri, M. (2009). Social capital and economic development. Social capital bulletin, 22 (40), 135-156. [In Persian]
Mortazavi, S-K., & Pakzad, S. (2017). Women’s attitudes toward male authoritarianism using the model of Pierre Bourdieu (Case Study: The Clan of Dehbalai of Ilam city). Women's Studies, 8 (21), 117-146. [In Persian]
Nabavi, A., & Ahmadi, L. (2007). Investigating the impact of social factors on symbolic gender inequality in the family (inequality in decision-making power). Iranian Journal of Sociology, 8 (2), 59-82. [In Persian]
Okafor, I. P., Chukwudi, C. L., Igwilo, U. U., & Ogunnowo, B. E. (2022). Men are the head of the family, the dominant head: A mixed method study of male involvement in maternal and child health in a patriarchal setting, Western Nigeria. Plos One, 17(10), e0276059.
Onyx, J., & Bullen, P. (2000). Measuring social capital in five communities. The Journal of Applied Behavioral Science, 36(1), 23-42.
Rahmani, M., & Kavossi, I. (2008). Measuring and comparing social capital in public and private sectors. Tehran: Islamic Azad University, Research Assistant of Science Production Office. [In Persian]
Sadeghi, R & Zanjari, N. (2017). the inequality of development in the 22 districts of tehran metropolis. Social Welfare Quarterly, 17 (66), 149-184. [In Persian]
Sharifian - Sani, M. (2001). Social capital: main concepts and conceptual framework. Social Welfare Quarterly, 1 (5), 2-18. [In Persian]
Shujaei Baghini, M. (2008). Conceptual foundations of social capital. Tehran: Publications of the Research Institute of Cultural and Social Studies, First Edition. [In Persian]
Sohrabzadeh, M., Shoaa, S., Movaheh, M & Niazi, M. (2020). The relationship between family solidarity and family power distribution structure: case study of married women in Shiraz. Sociology of Social Institutions, 6 (14), 261-285. [In Persian]
Zaki, M-A. (2015). Investigating women's social capital and social factors affecting it (the case of female students of Payam Noor University, Isfahan). The women and families Cultural-Educational, 9 (30), 53-78. [In Persian]
Zipp, J. F., Prohaska, A., & Bemiller, M. (2004). Wives, husbands, and hidden power in marriage. Journal of Family Issues, 25(7), 923-948.
Zuo, J., & Bian, Y. (2005). Beyond resources and patriarchy: Marital construction of family decision-making power in post-Mao urban China. Journal of Comparative Family Studies, 36(4), 601-622.
 
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 11، شماره 23
شهریور 1403
صفحه 154-176

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار